Leefbaarheidsbeleid

Wat willen we bereiken?

Op dit moment waarderen Friezen de leefbaarheid in hun omgeving als hoog en wordt een brede welvaart ervaren. Onze ambitie is dit zo te houden. We willen dat initiatiefnemers in wijken en dorpen gesteund worden om nieuwe ontwikkelingen met vertrouwen in de eigen kracht tegemoet te treden en zich in te zetten voor toekomstbestendige wijken en dorpen. We willen initiatiefnemers de ruimte geven om zelf invulling te geven aan leefbaarheid. Daar waar nodig treden we op als kennismakelaar en facilitator of, als het algemeen belang daar om vraagt, als regisseur. Dat is wat we willen bereiken met ons beleid zoals vastgelegd in de beleidsbrief Leefberens met daarin de verschillende actielijnen.

De provincie Fryslân heeft te maken met demografische veranderingen. Er komen meer ouderen, minder jongeren en daarnaast krimpt de bevolking. Deze ontwikkelingen hebben gevolgen voor de leefbaarheid. Wij zien een rol voor onszelf om de effecten van deze ontwikkeling op de leefbaarheid in goede banen te leiden. We stemmen zowel met de regio’s binnen de provincie, als met de andere krimpprovincies af om de demografische transitie te begeleiden.

We blijven aandacht houden voor de hoge waardering voor de ervaren leefbaarheid van onze inwoners. Daarnaast ambiëren wij een toekomstbestendig en bereikbaar voorzieningenniveau. Ook streven we naar een woningvoorraad van hoge kwaliteit die ook op toekomstige behoeften aansluit. Wij zien dit als een gedeelde opgave van maatschappelijke instanties, verenigingen, inwoners en overheden die in samenhang en in samenwerking moet worden opgepakt. Daarom zet de provincie in op samenwerken in een netwerk met medeoverheden, maatschappelijke partijen en het bedrijfsleven. Regionaal worden/ zijn er samen met gemeenten en Wetterskip uitvoerings-/gebiedsprogramma’s ontwikkeld. De paragraaf Samenwerkingsverbanden bevat nadere informatie over de inhoud van de regionale samenwerking per regio en de regiodeals.

 Welke resultaten willen we in 2022 behalen?

Actielijn: Delen, ophalen en leveren van kennis:

• We delen en leveren kennis over (de gevolgen van) demografische veranderingen en leefbaarheid.

Actielijn: Ondersteunen initiatieven vanuit de Mienskip

• Wij faciliteren het Netwerk ondersteuning Mienskipsinitiatieven.
• Vanuit de regeling het Iepen Mienskipsfûns stimuleren wij initiatieven uit de Mienskip die inspelen op de leefbaarheid en ‘iedereen doet mee’-gedachte. Daarbij worden meerdere doelen en opgaven bediend zoals bv. ontmoetingsplekken, landschap, cultuurhistorie en duurzaamheid: Projecten in beeld | Fryslan
• Aanvullend aan het Iepen Mienskipfûns kunnen in de regio’s Noordoost en Noordwest initiatieven worden ondersteund vanuit het Budget Lokale Innovaties (BLI) en de LEADER-aanpak als onderdeel van het Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3). In de regio Zuidoost is er vanuit de regiodeal een aanvullend fonds opgezet voor ondersteuning van initiatieven van onderop.
• In 2022 stellen we het Transitiefonds fysieke leefomgeving open voor het onderdeel particuliere woningvoorraad.
• We faciliteren gemeenten provincie breed om de DorpsOntwikkelMaatschapijen (DOMs) verder te ontwikkelen. Op basis van deze kennis stimuleren we gemeenten in de hele provincie om via het DOM-principe (clusters van) dorpen hun eigen toekomstbestendigheid op te laten pakken. Meer informatie is te vinden via: wijzijndom.frl.

Actielijn: aansluiten op en samenwerken aan uitvoeringsplannen in de regio’s

• In 2022 is in alle vijf regio’s de bestuurlijke samenwerking operationeel en zoeken we daarbij de verbinding met de parallelle processen De Friese Aanpak en Bestuurlijk overleg Friese samenwerking van overheden.

Wonen

Wat willen we bereiken?

Een goede woning en een plezierige leefomgeving dragen bij aan de brede welvaart. Met de Uitvoeringsagenda Wonen 2021-2023 willen we werken aan een toekomstbestendige woningvoorraad en aantrekkelijke leefomgeving voor alle Friezen – nu en in de toekomst.

We willen goed voorbereid zijn op demografische ontwikkelingen. Eerst zal het aantal huishoudens in Fryslân nog groeien. Maar als er krimp van het aantal huishoudens komt, willen we voorkomen dat dorpen en wijken verloederen.

Vanuit onze wettelijke rol maken we meerjarige woningbouwafspraken met gemeenten in regioverband en zien we toe op een goede ruimtelijke inpassing van nieuwbouw. Daarnaast willen we ook anderen, waaronder gemeenten, stimuleren en faciliteren om nieuwbouw te versnellen en om te werken aan een toekomstbestendige woningvoorraad. Een woningvoorraad die energiezuinig is, passend is voor de vergrijzende bevolking en ruimte biedt aan starters.

We willen bijdragen aan zorgvuldig ruimtegebruik. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat er een goede herbestemming komt van leegstaande gebouwen en flexibele huisvesting voor tijdelijke vraag.

Welke resultaten willen we in 2022 behalen?

• We volgen de demografische ontwikkelingen en onderzoeken de effecten van de coronapandemie en de druk op de woningmarkt in de Randstad. Indien nodig herijken wij met gemeenten in regioverband de regionale woningbouwafspraken op basis van de nieuwe bevolking-huishoudensprognose Fryslân.
• Op grond van de Huisvestingswet 2014 houden wij toezicht op 14 Friese gemeenten met een wettelijke taakstelling op de huisvesting van statushouders/verblijfsgerechtigden. [1]
• We voeren onderzoek uit de naar de investeringsopgave die er ligt om te komen tot een toekomstbestendige woningvoorraad.
• We stimuleren zorgvuldig ruimtegebruik door optimale benutting van woningbouwmogelijkheden in bestaand bebouwd gebied, door herbestemming, tijdelijke woonvormen, herstructurering, sloop (eventueel met vervangende nieuwbouw) en transformatie van bestaande bebouwing.
• Ruimtelijke woningbouwplannen worden versneld door de “Regeling flexibele inzet woningbouw”
• Samen met de woonpartners zetten we een Friese woningbouwmonitor op.

Sociaal beleid

Wat willen we bereiken?

De provincie zet er op in om de sterke sociale structuren, de sociale gelijkheid en de leefbaarheid verder te stimuleren, als bijdrage aan de brede welvaart die Fryslân nastreeft.  De rol van de provincie in het sociale domein is met de decentralisatie naar gemeenten (WMO, Jeugdzorg) aanmerkelijk veranderd. De provincie speelt een faciliterende rol. We brengen partijen bij elkaar en faciliteren overleg, zoals bijvoorbeeld in de bestuurstafel Seker en Sûn. Daar brengen we in beeld welke actuele en toekomstige vraagstukken er zijn op het gebied van zorg en welzijn en welke provinciale programma’s hier een antwoord op bieden. Op basis van gesignaleerde witte vlekken brengen we partijen bij elkaar om nieuwe initiatieven te ontwikkelen. Daarnaast spelen we een stimulerende rol op het gebied van preventie, inclusie en het bestrijden van discriminatie en eenzaamheid.  Door middel van projectsubsidies en het fonds ‘Lok op ien’ zorgen wij dat er projecten uitgevoerd worden op dit terrein.

Samen met inwoners en ondernemers verkennen we de mogelijkheden of elementen uit de zogenaamde ‘Blue zones’ (gebieden waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en leefomgeving deelt en waar de mensen meetbaar langer leven) toe te passen zijn in Fryslân. Daarbij onderzoeken we welke elementen uit de in de provincie ontstane bloeizones behulpzaam zijn bij het oplossen van gesignaleerde knelpunten als ongezonde leefstijl, onvrede over sociale relaties, een toename aan chronische aandoeningen en een toename in het aantal huisartsenbezoeken. Het door de provincie gefinancierde project Bloeizone Fryslân is onlosmakelijk verbonden met de Friese Preventie Aanpak, waarin GGD, gemeenten, zorgaanbieders, zorgverzekeraar, welzijnsorganisaties en kennisinstituten samenwerken om de stijging van leefstijl gerelateerde ziektes onder de Friese bevolking tegen te gaan en te zorgen dat Friese burgers gezond oud kunnen worden. In het kader van deze aanpak wordt er provinciebreed ingezet op preventie, wordt er geleerd van successen en wordt er gezamenlijk gezocht naar oplossingen voor knelpunten zoals het ontwikkelen van integraal preventiebeleid en het oplossen van knelpunten in de financieren van preventie. De provincie trekt samen met bovengenoemde partijen in deze Friese Preventie Aanpak op, om te investeren in de leefbaarheid en brede welvaart van de inwoners van Fryslân

Tot slot spelen we in op maatschappelijke urgenties en de actualiteit, zoals de gevolgen van de Coronacrisis. Vanuit sociaal beleid geven we invulling aan een aantal onderwerpen uit het tweede herstelpakket No en Moarn. We zetten in op het versterken van sociale cohesie, het tegen gaan van eenzaamheid en bouwen aan ons bestuurlijke netwerk en aan stevige vrijwilligersstructuren.

Welke resultaten willen we in 2022 behalen?

• We bieden maatschappelijke organisaties de mogelijkheid om op projectbasis een bijdrage te leveren aan het verminderen van eenzaamheid, het bestrijden van discriminatie, of het verbeteren van de situatie van mensen die zorg nodig hebben via het Fonds ‘Lok op ien’.
• We maken de uitvoering van het project ‘Sûnens en Mienskip/ Fryslân gaat voor de 10’ mogelijk. Dit project richt zich op maatschappelijke thema’s als gezondheid, participatie, inclusie en het tegengaan van discriminatie.
• Via het aanjaagplan ‘Bloeizone Fryslân’ willen we zoveel mogelijk bloeizones in Fryslân (laten) ontstaan en deze steeds breder laten floreren.
• In de Stellingwerven gaan we samen met de beide gemeenten door met het project ‘Aandachtsgebieden Stellingwerven’ (2014-2023). We subsidiëren nieuwe deelprojecten die gericht zijn op een daling van de werkloosheid, een stijging van het gemiddelde inkomen en een stijging van de participatie van inwoners in de Stellingwerven.

Sportbeleid

Wat willen we bereiken?

Ons sportbeleid is vastgelegd in de Beleidsbrief Sport 2021-2024: Altyd Priis, en omvat Friese sporten, breedtesport, talentontwikkeling en topsport. We willen bereiken dat ieder die dat wil de mogelijkheid heeft om te gaan bewegen en te sporten. We streven een veilig sportklimaat na: ongeacht opvattingen en afkomst moet iedereen zich welkom voelen om mee te doen met sporten/bewegen, al of niet in verenigingsvorm.

We willen Fryske Sporten op de kaart blijven zetten, en laten de Friese jeugd via het project ‘Fryske Sport in dyn Klasse’ kennismaken met de vier officiële Fryske Sporten (keatsen, fierljeppen, Frysk damjen en skûtsjesile) en veel andere sporten die in Fryslân mogelijk zijn. Het (school)schaatsen wordt extra ondersteund via het project’ IIs for Fryslân’ van Sport Fryslân.

De breedtesport stimuleren we door middel van het kennis- en expertisecentrum Sport Fryslân en het subsidiëren van (grootschalige) sportevenementen. We willen Fryslân promoten als (inter)nationale sportprovincie, met over enige jaren als mogelijk resultaat de start van een internationaal sportevenement in Fryslân.

Vanuit een samenwerking van Sport Fryslân, Tumba en andere organisaties wordt stevig ingezet op een veilig sportklimaat (inclusie): iedereen in Fryslân moet zich welkom en veilig voelen om te gaan sporten en bewegen, van de recreant tot de talentvolle sporter op topsportniveau. Ook betaalbaarheid van sporten krijgt, via Sport Fryslân, onze aandacht.

Daarnaast leveren we vanuit de investeringsagenda Drachten-Heerenveen een bijdrage aan de nieuwbouw van zwembad De Welle in Drachten. Dat zwembad heeft een belangrijke functie als regionale voorziening voor zwemlessen, leerling zwemmen, zwemverenigingen en recreatie in de noordelijke regio, in de breedtevoorziening, maar ook voor topsportbeoefening als regionaal trainingscentrum met 50 meter bad.

Onze inspanningen op het gebied van talentontwikkeling en topsport staan met name in relatie tot Thialf, Topsport Noord en het Centrum voor Topsport en Onderwijs (CTO). Voor onze inzet rond Thialf verwijzen we naar de paragraaf Grote Projecten.

Welke resultaten willen we in 2022 behalen?

• We bevorderen het bestaan en de beoefening van Fryske cultuursporten door Friese sportbonden te subsidiëren en de Friese sporten in het onderwijs te verankeren via het project Fryske sport yn dyn Klasse;
• Via het project IIs for Fryslân’ van Sport Fryslân ondersteunen we het schoolschaatsen;
• We stellen twee fondsen in om innovatie en inclusiviteit in de sport in Fryslân te bevorderen: het Fonds Inclusiviteit Sport en het Innovatiefonds Sport. Beide fondsen worden opengesteld voor allerlei initiatieven vanuit de Mienskip. Om de sportdeelname in Fryslân te verhogen subsidiëren wij grootschalige sportevenementen.
• We reiken de oeuvreprijs voor Sport uit;
• We leveren een bijdrage aan de nieuwbouw van zwembad De Welle in Drachten;
• We zetten in op het binnenhalen van internationale sportevenementen.

Wat mag het kosten?

Onderstaande voorstellen uit de kadernota zijn verwerkt in bovenstaande tabel.

[1] De vier Friese Waddengemeenten hebben geen wettelijke taakstelling.