Toelichting:

2. De te bereiken doelstelling en de werkwijze is uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma stikstof, dat in maart 2022 is vastgesteld door GS. De maatregelen waaraan nu gewerkt wordt, zoals de landelijke opkoopregeling, zijn nog niet afgerond. Het effect is daardoor nog niet zichtbaar. Hetzelfde geldt voor het uitvoeren van het uitvoeringsprogramma stikstof. Dit wordt nu opgestart in samenwerking met onze partners. Om tot een volwaardige uitvoering van de gebiedsgerichte aanpak te komen zijn middelen van het Rijk nodig. De middelen voor de stikstofaanpak staan in de rijksbegroting opgenomen vanaf 2024 en zijn nog niet beschikbaar gesteld noch verdeeld over de provincies.

5. Voor beheerjaar 2022 heeft het Rijk € 1,55 mln. aan beheermiddelen voor het Aanvalsplan Grutto in Fryslân beschikbaar gesteld. Voor de jaren 2023-2027 komt landelijk in totaal € 62,5 mln. beschikbaar vanuit het NSP. Hiervan zal naar verwachting circa 30% naar de provincie Fryslân gaan. De provinciale cofinanciering van € 3,7 mln. dient echter nog te worden geregeld. Hiervoor zal een voorstel worden ingediend bij de kadernota 2023. Daarnaast zijn er voor de periode na 2027 nog geen beheermiddelen beschikbaar. Ook is de € 62,5 mln. niet voldoende om alle 36 Aanvalsplan Grutto gebieden in Nederland te realiseren.

6. Op 30 november 2021 is de LIFE Nature aanvraag: LIFE space for Godwit ingediend bij de Europese Commissie. Dit betreft een project voor de verbetering en het behoud van de weidevogelbiotoop van in totaal € 14 mln. waarvan € 10,5 mln. Europese subsidie is aangevraagd. In april/mei 2022 wordt bekend of de subsidieaanvraag wordt gehonoreerd.

9. Het evaluatiedocument voor het beheerplan Groote Wielen is in voorjaar 2022 afgerond. Het evaluatiedocument voor het beheerplan Friese Meren wordt rond de zomer 2022 afgerond. Daarnaast wordt gestart met het opstellen van de evaluatiedocumenten voor de overige beheerplannen, echter is het beeld dat de capaciteit in 2022 vooral ingezet moet worden op het opstellen van de natuurdoelanalyses waardoor het afronden van de evaluatiedocumenten doorschuift naar 2023. M.b.t. het opstellen van de evaluatiedocumenten is externe inzet nodig en zijn aanvullende onderzoeken nodig. Hiervoor is aanvullend budget voor nodig, dit wordt gefinancierd vanuit het Natuurpact.

11. In de planning voor het programma Natuur is rekening gehouden met een benodigde capaciteit van circa 18,8 fte voor 2022. Dit wordt ingezet om tot uitvoering van de maatregelen ad € 45 mln. te komen en het proces rond de gebiedsgerichte aanpak Stikstof te starten. In het coalitieakkoord van het Rijk is een dimensie toegevoegd aan de stikstofproblematiek. Er is een nauwere combinatie tot stand gebracht tussen klimaat, natuur, landbouw, water en stikstof middels het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG). Daarnaast is er vertraging in de besluitvorming rond de stikstof reductiedoelstellingen waardoor werkzaamheden rond de gebiedsgerichte aanpak Stikstof in tijd opschuiven. Vandaar dat de geplande capaciteit in 2022 niet volledig ingezet kan gaan worden. Vooralsnog wordt uitgegaan dat er 13,3 fte benodigd zijn voor dit jaar. Deze kosten worden door het Rijk gedekt vanuit het programma Natuur. De planning voor 2023 blijft vooralsnog ongewijzigd.

12. Het merendeel van de geplande maatregelen in de beheerplannen is uitgevoerd of in uitvoering. Een aantal maatregelen is nog niet gestart, redenen zijn bijvoorbeeld omdat er nog grond verworven moet worden of nog onderzoeken uitgevoerd moeten worden. Voor enkele maatregelen zijn alternatieve maatregelen uitgevoerd.

Toelichting:

Verwerving hectares
Het beeld dat in 2022 meer dan de doelwaarde verworven wordt. Reden hiervoor is dat er bij de openstelling van de SKNL in 2021 voor 300 hectares  subsidieverleningsbeschikkingen zijn afgegeven, die in 2022 tot daadwerkelijke functiewijziging kunnen leiden. De inschatting is dat niet alle hectares uiteindelijk tot realisatie leiden. Daarnaast lopen er nog diverse onderhandelingen die tot verwerving kunnen leiden.

In te richten hectares
Het beeld is dat er in 2022 minder hectares worden opgeleverd. Een aantal projecten wordt later gestart omdat er meer tijd nodig is voor de voorbereiding; hierdoor vertraagt de uitvoering en de oplevering van hectares.

Natura 2000 1^e beheerplanperiode
Per abuis is opgenomen dat er nog 1 beheerplan vastgesteld moet worden. Dit is niet aan de orde, alle beheerplannen voor de 1^e periode zijn vastgesteld. Wat betreft de evaluatiedocumenten is de inschatting dat er dit jaar de capaciteit ingezet moet worden op het opstellen van de natuurdoelanalyses. Hierdoor schuift het opstellen van de evaluatiedocumenten naar achteren. Hier is ook ruimte in tijd, aangezien op korte termijn de beheerplannen Groote Wielen en Friese Meren voor de 2^e periode opgesteld moeten worden. Deze evaluatiedocumenten worden op tijd opgesteld.

Toelichting:

1. Met de landbouw sector is veelvuldig gesproken, zowel met de sector alleen als in breder verband. Onder meer over het laaghangend fruit, in de dialoogsessies en de werksessies. Ook op dit moment zijn wij met de sector in gesprek en wordt er gewerkt aan de governance en de uitgangspunten voor de gebiedsgerichte aanpak. Het onderwerp is beladen wat maakt dat de voortang gestaag is.

2. Onderzoek van de WUR geeft aan dat er rondom een aantal natuurgebieden, met name in het Zuidoosten van de provincie een hogere emissiereductie nodig is dan in de rest van de provincie. We gaan met de regio in gesprek over hoe wij deze emissiereductie het beste kunnen realiseren. Hiermee is (in de gebiedsgerichte aanpak) nog geen begin gemaakt. Allereerst omdat wij nog in gesprek zijn met de koepelorganisaties in de werksessies. Daar maken wij afspraken over de randvoorwaarden, voordat wij in gesprek gaan met individuele bedrijven. Daarnaast zijn wij met de minister in gesprek over de omgevingswaarden /stikstofreductiedoelstellingen per provincie. Daarmee wordt de precieze opdracht voor Fryslân en Zuidoost Fryslân duidelijk, ook t.a.v. de piekbelasters.

3. Voor de industrie geldt de verplichting voor het gebruik van de Best Beschikbare Techniek (BBT). Dit zorgt voor stikstofreductie, ook bij de piekbelasters. De gesprekken met de grootste uitstoters uit de industrie in Fryslân staan gepland.

4. Er is nog geen beleid vastgesteld over hoe wordt omgegaan met de latente ruimte. In het uitvoeringsprogramma is opgenomen dat de latente ruimte in de pilots van de GGA in beeld wordt gebracht. Daarbij wordt onderzocht hoe dit ingepast kan worden in een toekomstbestendig gebiedsplan. De uitkomsten van de pilots worden benut om tot een provinciebrede aanpak te komen. Het streven is dat de uitkomst voor eind 2022 beschikbaar zijn. Ondertussen wordt ook op Rijksniveau een onderzoek uitgevoerd naar latente ruimte.

6. De voorverkenning wordt conform het uitvoeringsprogramma in mei 2022 opgestart. Dit gaat in goede samenspraak met de koepelorganisaties en de regio.

Toelichting:

Gebiedsgerichte aanpak
Er zijn 11 stikstofgevoelige N2000 gebieden. Het lijkt niet voor al deze gebieden nodig om een gebiedsproces te starten. Naar verwachting zal het gaan om maximaal vijf gebieden, waaronder Drents Friesche Wold, Fochteloërveen en Rottige Meenthe, Brandemeer.

Opkoopregeling
Met betrekking tot de opkoopregeling is er nog geen bedrijf aangekocht. Voor wat betreft deze 1e tranche zijn we nog wel met drie bedrijven in gesprek. In 2022 zal ook een 2e tranche aankoopregeling worden vastgesteld. Deze heeft betrekking op de aankoop van uitsluitend de 2% hoogste piekbelasters per N2000 gebied. Hiervoor is volgens een eerste inschatting naar verwachting een budget beschikbaar van ca. € 19 mln. voor Fryslân.

Toelichting:

1. In november wordt het Programma Landschap ter behandeling aan PS voorgelegd. Dit is echter nog niet een volledig uitgewerkt programma, maar een koers, zodat er ruimte is voor PS om inbreng te geven en sturing op de inhoud van het programma uit te oefenen.