Geluk op 1
De overkoepelende missie die we als Fryslân hebben is Geluk op 1 – de circulaire ontwikkeling naar een rijke brede welvaartsregio. De coronacrisis zet deze ontwikkeling van de brede welvaart flink onder druk. Het herstelmaatregelenpakket No en Moarn, moet op korte en middellange termijn daarin voor de Friese mienskip een stimulans zijn richting de nieuwe economie. Het is niet bedoeld om gaten te vullen, maar om toekomstperspectief te geven. In 2022 zullen de ontwikkelingen nauwgezet gevolgd worden om zo flexibel met de stakeholders hierop in te kunnen spelen.

Energiek Fryslân
In de eerste helft van 2021 is de Regionale Energiestrategie van Fryslân afgerond en gepresenteerd aan het Rijk. Daarin staat hoe Fryslân bij wil dragen aan de landelijke doelen. Het is bovendien de blauwdruk voor de plannen voor de komende jaren, die verwoord worden in een nieuw energieprogramma dat begin 2022 vastgesteld zal worden. Initiatieven door en voor de samenleving vormen daarin een belangrijke pijler, net als energiebesparing, aquathermie en een robuust energienetwerk. De doelen blijven onverminderd hoog: 33% duurzaam opgewekte energie in 2030 en 25% minder energieverbruik in 2030 ten opzichte van 2010, plus een vermindering van de CO2-uitstoot met 49%.

Groen Fryslân
Voor de natuurontwikkeling wordt 2022 een belangrijk jaar. Dan maken Provinciale Staten een definitieve scenariokeuze op welke wijze de natuurontwikkeling binnen het Natuur Netwerk Nederland (NNN) wordt uitgevoerd. Voor het Veenweideprogramma vindt in 2022 het eerste herijkingsmoment plaats. Daarbij wordt gekeken naar o.a. eventuele aanvullende vormen van ondersteuning en toekomstige inrichting van hoogwatercircuits voor de funderingsproblematiek, maar ook naar de co2-reductiedoelstelling voor het Friese veenweidegebied op basis van de landelijke verdeling. Daarnaast wordt dan bekeken in hoeverre dunnere veenpakketten, moerige gronden en veengebieden met een dik kleidek een bijdrage moeten leveren aan de taakstelling die bij het klimaatakkoord is afgesproken.

Wat het thema water betreft, treffen we onder andere maatregelen om de verdroging te bestrijden voor 250 ha in met name de Natura 2000 gebieden. Ook stellen we samen met Wetterskip Fryslân een lange termijnverkenning op voor de Friese Boezem.

Stikstofgevoelige natuurgebieden moeten hersteld en robuust zijn en de uitstoot van stikstof moet duurzaam naar beneden. Dat zijn de pijlers in het uitvoeringsprogramma voor de komende jaren. Dit uitvoeringsprogramma wordt op dit moment uitgewerkt, om vervolgens aan PS voor te leggen. In 2022 starten we met de uitvoering van dit programma, met als belangrijkste doel om in de elf Friese N2000-gebieden de stikstofdepositie te laten dalen. Het uitvoeringsprogramma moet voorzien in de concrete uitwerking van de gestelde doelen. In 2022 zal hiervoor de gebiedsgerichte aanpak verder worden ingericht, hebben we de voorverkenning in de zogeheten overgangsgebieden afgerond en hebben we een begin gemaakt met de voorbereiding in het gebied zelf.

Agrarisch Fryslân
De landbouw is van grote betekenis voor Fryslân en staat op een kwalitatief hoog niveau. In 2022 willen we verder werken naar een natuurinclusieve kringlooplandbouw, grondgebonden en circulair.  Hiervoor hebben we, samen met de Friese landbouwsector, een Landbouwagenda 2021-2030 opgesteld om de Friese boeren te ondersteunen bij de transitie naar de vijfde groene ster. In 2022 werken we verder aan de uitwerking van de acties in deze agenda. Een belangrijk punt is het openstellen van een Transitiefonds, om de investeringsdrempel voor boeren die een stap zetten naar natuurinclusieve kringlooplandbouw te verlagen.

Ondernemend Fryslân
Onze ambitie is om bij de top 3 van Europa te horen op het gebied van circulaire economie. Een economie die bijdraagt aan de brede welvaart in Fryslân. Met de maatregelen uit No en Moarn dragen we in 2022 bij aan het herstel van de economie in kwalitatieve zin. De kracht van het (economisch) herstel ligt voor een belangrijk deel in de regionale ecosystemen en clusters. Maar de kracht ligt ook in de brede invulling van het regionale (economisch) beleid. Vanuit de invalshoeken om het verdienvermogen te vergroten en het vestigings- en leefklimaat duurzaam te ontwikkelen worden veel beleidslijnen en instrumenten in het No en Moarn pakket integraal ingezet.

We bevorderen (nieuw) ondernemerschap, innovatie en export door o.a. te investeren in talent, startups en scale-ups. Bijvoorbeeld door een vervolg te geven aan het project Start-up In Residence, waarin we als provincie de launching customers willen zijn voor duurzame en innovatieve experimenten.

Een optimaal digitaal netwerk is randvoorwaarde voor het verwezenlijken van onze ambitie om de economische structuur in Fryslân te versterken. In 2022 werken we aan een plan van aanpak voor de crossover koppeling tussen digitalisering en de clusters op het gebied van Artificial Intelligence (AI).

Om een bijdrage te kunnen leveren aan de grote transitieopgaven en de productiviteit te verhogen moeten we investeren in de werknemers van nu, de werknemers van de toekomst en in de aansluiting tussen vraag en aanbod op de arbeidsmarkt. In 2022 zal de economie volop draaien, maar met een toenemend tekort aan werknemers. De krimp van de beroepsbevolking maakt een goede aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt nog belangrijker. We investeren in een toekomstbestendige arbeidsmarkt. Een belangrijk netwerk hierbij is het Hoger Onderwijsakkoord Fryslân (HOAF) en de bijbehorende kennisagenda 2019-2025 en het Friese Onderwijsakkoord.

De provincie investeert in stimulering van zakelijk toerisme. Het Innovatiepact Fryslân krijgt geld voor de Toerisme Alliantie Fryslân. We starten met de uitvoering van het actieplan Gastvrij Fryslân circulair. In de marketing voor cultuurtoerisme krijgt Arcadia specifieke aandacht. Met Marrekrite, Wandelnet, Landschapsbeheer Fryslân en grondeigenaren werken we aan een subsidieregeling voor boerenlandpaden en kerkenpaden.

Leefbaar Fryslân
Friezen zijn zeer tevreden over de leefbaarheid in hun dorp, wijk of stad. We helpen hen om dat zo te houden, ook binnen de demografische ontwikkelingen die plaatsvinden. In 2022 gaan we verder met het ondersteunen van initiatieven vanuit de Mienskip, onder andere door  het verder uitrollen van de zogeheten DorpsontwikkelMaatschappijen (DOM’s). Voorzieningen moeten op peil blijven en de woningvoorraad moet aansluiten op de behoefte. Wij ondersteunen dat met kennis en faciliteren onder andere met het Iepen Mienskipsfûns. Daarnaast gaan we in 2022 verder met de uitwerking van de Uitvoeringsagenda Wonen 2021-2023 die in april 2020 is vastgesteld door PS. Zo stellen we een regeling open voor herbestemming en sloop, in combinatie met flexwonen. Hiermee stimuleren we de aanpak van de bestaande woningvoorraad door rotte kiezen en verpaupering aan te pakken.

Samen met inwoners en ondernemers verkennen we de mogelijkheden of elementen uit de zogenaamde ‘Blue zones’ (gebieden waarvan de bevolking een specifieke levensstijl en leefomgeving deelt en waar de mensen meetbaar langer leven) toe te passen zijn in Fryslân. De provincie zet er op in dat er volgend jaar in minimaal 13 gemeenten lokale initiatieven voor een Bloeizone zijn ontstaan.

We starten dit jaar met de uitvoering van ons nieuwe sportbeleid “Altyd Priis”. We willen dat ieder die dat wil de mogelijkheid heeft om te gaan bewegen en te sporten. Daarbij zetten we in op alle niveaus: breedtesport, talentontwikkeling en topsport. We stellen twee fondsen in om innovatie en inclusiviteit in de sport in Fryslân te bevorderen: het Fonds Inclusiviteit Sport en het Innovatiefonds Sport. Beide fondsen worden opengesteld voor allerlei initiatieven vanuit de Mienskip. Talent- en topsportontwikkeling voeren we in 2022 versterkt gezamenlijk uit in het noorden. We streven een veilig sportklimaat na: ongeacht opvattingen en afkomst moet iedereen zich welkom voelen om mee te doen met sporten/bewegen, al of niet in verenigingsvorm. Via het project ‘Fryske Sport in dyn Klasse’ laten we de Friese jeugd kennismaken met de vier officiële Fryske Sporten en veel andere sporten die in Fryslân mogelijk zijn. Het (school)schaatsen wordt extra ondersteund via het project’ IIs for Fryslân’ van Sport Fryslân.

Bestemming: Fryslân
In 2022 start de uitvoering van het nieuwe Regionaal Mobiliteits Programma. Fryslân breidt het aantal verkeersmeetpunten uit om zo te voldoen aan Europese wetgeving. Er komt extra inzet op de veiligheid van zeventigplussers op elektrische fietsen. Samen met gemeenten vergroot de provincie het aantal publieke laadpalen voor elektrische auto’s.

We willen met het Rijk vervolgafspraken maken over de Lelylijn. Over de kansen voor een nieuwe vaarweg PM Kanaal-Drachten door de Hegewarren ontstaat duidelijkheid. We nemen besluiten over de aanleg van snelfietsroutes. We streven ernaar om overeenstemming te krijgen over een reconstructieplan voor de bochtafsnijding van het Van Harinxmakanaal in Franeker.

We werken verder aan de aansluiting van meer bruggen op de nieuwe bediencentrale in Leeuwarden, die in 2022 wordt opgeleverd. Er wordt een begin gemaakt met het besluitvormingstraject over de OV-concessie bus voor de periode 2024-2034.

De nieuwe provinciale omgevingsverordening wordt vastgesteld. De provinciale organisatie kan, zeker op het terrein van vergunningen, werken met de instrumenten van de Omgevingswet.

Leeuwarden Fryslân 2028
Vier jaar na het Culturele Hoofdstad spektakel ziet in 2022 de eerste triënnale als opvolging het licht: Arcadia. Een cultureel spektakel dat gaat over hoe we ons Fryslân beter door kunnen geven. Ook gaan we verder met de regelingen die in 2021 zijn gestart om vernieuwing en experiment in de cultuursector te bevorderen. En natuurlijk blijven we ons inzetten voor amateurkunst, cultuurparticipatie en het Frysk Field Lab.

Wij zien ons erfgoed als waardevolle cultuur met een geschiedenis. Ons erfgoed bepaalt in hoge mate onze Friese identiteit, de kwaliteit van onze leefomgeving en is een rijke inspiratiebron voor kunst en cultuur. Erfgoed draagt zo bij aan brede welvaart. We willen ‘het Ferhaal fan Fryslân’ blijven vertellen. In 2022 zetten we ons onder andere in voor het behoud van de Friese cultuurhistorie via projecten uit de Erfgoeddeal; Kusten van het IJsselmeer en Waddenkust K(l)eigoed. Bij de laatste worden ‘van onderop’ van 4-6 leegstaande of verwaarloosde karakteristieke panden hoogwaardige verblijfsrecreatie gerealiseerd. In 2022 begint de Uitvoeringsfase.

Als hoeder van ús taal zetten we ons in voor een sterke positie van het Fries. Op straat, in het onderwijs en in alle facetten van het dagelijks leven. We zijn druk bezig met het Taalplan Frysk 2030, waar ook de regeling Frysk foar no en letter deel van uitmaakt. Met die regeling willen we de kwaliteit van het vak Frysk op school verbeteren. Verder blijven we actief om het gebruik van het Fries te bevorderen: in teksten die we op straat zien, online en in media.

Samenwerkend Fryslân
Juist als middenbestuur weet de provincie dat het draait om het verbinden van de juiste partijen op verschillende schaalniveaus. Wij willen ons inspannen om de bestaande overheidssamenwerking te optimaliseren en ons in Fryslân verder ‘als één overheid’ te organiseren. De uitkomsten van een lopend onderzoek naar Fryslân als ‘Bestuurlijk Regionaal Ecosysteem’ (BRE) worden in het najaar van 2021 opgeleverd, waarna wij in 2022 – samen met onze bestuurlijke en maatschappelijke partners – aan de slag gaan met de implementatie van de aanbevelingen over hoe de samenwerking binnen het bestuurlijke ecosysteem in Fryslân zinvol versterkt kan worden.

We maken samen met andere overheidsorganisaties een start met twee projecten van gedeeld werkgeverschap. Fryslân investeert in jong talent door tien trainees aan te nemen. De eigen organisatie telt in 2022 28 participatiebanen. Het Provinsjehûs wordt nog meer dan nu een ontmoetingsplaats en huis voor samenwerking.

Betaalbaar Fryslân
De totale lasten in de begroting 2022 bedragen ruim € 460 mln. De meerjarenbegroting neemt de komende jaren echter af naar ruim € 300 mln. De maatschappelijke opgaven zijn echter veel groter en om onze ambities waar te maken, blijven we actief de samenwerking zoeken met onze partners en naar financieringsmogelijkheden van andere partijen, bijvoorbeeld van het Rijk en Europa.

De meerjarenbegroting is structureel sluitend, op de lange termijn (2030) bedraagt het structureel begrotingssaldo € 3,9 miljoen. Om in te kunnen spelen op nieuwe ontwikkelingen willen we dit verhogen tot structureel  minimaal € 5 mln. als ruimte voor het volgende college.

Het vrij besteedbaar deel van de vrij aanwendbare reserve (VAR) bedraagt aan het einde van deze coalitieperiode € 124,7 mln. Dit zijn éénmalige middelen.