1  Spoorprojecten (programma infrastructuur)

De spoorprojecten zijn onder te verdelen in vier hoofdprojecten:
a. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle voor de uitbreiding van twee naar vier treinen per uur in beide richtingen.
b. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Groningen voor het rijden van een tweede sneltrein.
c. Aanleg van station Leeuwarden Werpsterhoeke met een onderdoorgang voor auto’s en vrachtwagens en een onderdoorgang voor fietsers en voetgangers.
d. Capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Sneek voor de uitbreiding van drie naar vier treinen per uur in de spits.

1a   Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Zwolle

PS-besluiten

• Provinciale Staten besloten op 20 juni 2018 om op termijn de huidige spoorbrug over het Van Harinxmakanaal te vervangen door een aquaduct. Dit biedt een oplossing voor enerzijds de robuustheid van de toekomstige (trein)dienstregeling op het traject Leeuwarden – Zwolle – Randstad en anderzijds de robuustheid op het Van Harinxmakanaal voor de scheepvaart. Ook biedt dit mogelijkheden voor toekomstige stedelijke ontwikkelingen in dit gebied.
• Daarnaast besloten Provinciale Staten om het Van Harinxmakanaal verder geschikt te maken voor Klasse Va schepen. Onderdeel daarvan is om voor de vervanging van de spoorbrug over het Van Harinxmakanaal op zoek te gaan naar aanvullende eigen financiële middelen en een lobby te starten voor de benodigde cofinanciering van het Rijk en/of Europa.

Financiële stand van zaken
De capaciteitsvergroting Leeuwarden-Zwolle wordt voor het grootse deel gefinancierd uit de ‘Motie Koopmansgelden’. Een klein gedeelte komt van de gemeenten.

De capaciteitsvergroting Herfte-Zwolle is geraamd op € 240 miljoen. Dit bedrag is inclusief de maatregelen ter bescherming van het grondwater onder het opstelterrein (RGS) ten westen van station Zwolle. Het Rijk financiert het bedrag van € 240 miljoen voor het grootste gedeelte met eigen middelen. De bijdrage vanuit Regiospecifiek Pakket (RSP)-middelen (Motie Koopmans) is € 70 miljoen. De provincies Groningen, Drenthe, Overijssel en Fryslân hebben aanvullend gezamenlijk als regionale bijdrage € 36 miljoen beschikbaar gesteld. Provincie Fryslân draagt hier € 10 miljoen aan bij uit de Investeringsagenda Drachten-Heerenveen. De risico’s van het project Herfte-Zwolle zijn voor het Rijk.

Wat gaan we doen in 2022?
In 2022 vinden (kleine) afrondende werkzaamheden plaats voor de spooruitbreiding Zwolle-Herfte en wordt dit project administratief afgerond.

Risico
Geen externe financiering gevonden voor de realisatie van een spooraquaduct onder het Van Harinxmakanaal. De provincie voert in het kader van de mogelijke decentralisatie van de sprinterdienst Leeuwarden-Zwolle gesprekken met het Rijk om een totaal pakket aan (financiële) afspraken te maken over de benodige middelen voor exploitatie van deze sprinterdienst en infrastructuurmaatregelen, waaronder vervanging van de spoorbrug over het Van Harinxmakanaal.

1b   Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen

PS-besluiten

• Provinciale Staten besloten op 18 september 2013 om in te stemmen met de realisatie van het maatregelenpakket extra sneltrein Groningen-Leeuwarden (ESGL).
• Provinciale Staten besloten op 24 september 2014 garant te staan voor de financiering van de spoorwegonderdoorgang in de Rijksstraatweg aan de westkant van Hurdegaryp met een maximum van € 10 miljoen en de onderdoorgang aan te sluiten op de rondweg Hurdegaryp middels een turborotonde.

Financiële stand van zaken
Voor de capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Groningen is een budget beschikbaar van € 173,8 miljoen exclusief BTW. Het totale project bestaat uit drie onderdelen. Het grootste onderdeel bestaat uit al het spoorse werk (spoorinfra). Voor dit onderdeel is geen BTW verschuldigd. Daarnaast is er een onderdeel onderdoorgang Hurdegaryp en een onderdeel onderdoorgang Paterswoldseweg. Voor de onderdoorgangen is de BTW compensabel. De garantie voor de financiering van de spoorwegonderdoorgang in de Rijksstraatweg aan de westkant van Hurdegaryp met een maximum van € 10 miljoen kan vervallen. Die is niet meer nodig.

Het project heeft een aantal tegenvallers gehad. Deze tegenvallers en de bij ons bekende risico’s voor de resterende uitvoering kunnen we opvangen binnen de financiële kaders, zoals uw Staten die hebben meegegeven.

Wat gaan we doen in 2022?
In 2022 wordt verder gegaan met de voorbereidingen voor het verleggen van de overweg in de Hogeweg in Den Horn (Groningen). Het grootste deel van het project wordt in de eerste helft van 2022 afgerekend. Met als peildatum 31 december 2021 zal in de eerste helft van 2022 voor het totale project ESGL een accountantscontrole worden uitgevoerd.

Risico
Voor de verplaatsing van de overweg aan de Hogeweg te Den Horn (Groningen) is binnen het project ESGL in totaal € 2,76 miljoen gereserveerd. Bij de voorbereiding van de verplaatsing kunnen onverwachte zaken aan het licht komen. Door een gedegen voorbereiding wordt voorkomen dat er na gunning nog grote aanpassingen in het contract moeten plaatsvinden. Voor onverwachte zaken is voor de verplaatsing van de overweg binnen het project een risicoreservering opgenomen van € 0,3 miljoen.

1c. Station Leeuwarden Werpsterhoeke

PS-besluiten
Provinciale Staten besloten op 18 september 2013 tot de realisatie van fase 1 (twee onderdoorgangen) voor het nieuwe station Leeuwarden Werpsterhoeke.

Financiële stand van zaken
De provincie is inhoudelijk opdrachtgever en risicodrager van het project. Het Rijk financiert het project vanuit de RSP-middelen. Het project bestaat uit twee fasen. De 1^e fase bestaat uit de aanleg van twee onderdoorgangen bij het toekomstig station Leeuwarden Werpsterhoeke. Deze fase is voor een bedrag van € 14.592.700,- exclusief BTW binnen het budget van € 16.726.400,- exclusief BTW uitgevoerd. Het restant wordt vanuit het Rijk overgemaakt naar de provincie. In de 2^e fase wordt het station gebouwd.

Onderdeel van het project is ook het saneren van twee spoorwegovergangen (Nije Werpsterdyk en Barrahûs) nabij het nieuwe station Leeuwarden Werpsterhoeke. Totaal beschikbare budget hiervoor is € 570.000,-. Hiervan wordt € 285.000,- gedekt uit de RSP-middelen en € 285.000,- door de provincie Fryslân (budget fase 2).

Wat gaan we doen in 2022?
Twee spoorwegovergangen (Nije Werpsterdyk en Barrahûs) nabij het nieuwe station Leeuwarden Werpsterhoeke zijn in 2020 afgesloten voor het verkeer. In 2022 worden de laatste onderdelen van deze spoorwegovergangen (beveiliging/aankondiging in de spoorbaan) door ProRail gesaneerd.

De tweede fase van dit project is de aanleg van het station Leeuwarden Werpsterhoeke. De gemeente Leeuwarden en de provincie Fryslân hebben de ambitie om het station in 2025 te openen. De start van de tweede fase is onder meer afhankelijk van de mogelijkheid om dit nieuwe station in te passen in de dienstregeling van de toekomstige vervoerder en de bekostiging van de exploitatie van een extra haltering. De regio streeft ernaar hierover uiterlijk in 2022 afspraken te maken met het Rijk en ProRail.

Risico
De ontwikkeling van De Zuidlanden gaat minder snel dan aanvankelijk werd gedacht. Hierdoor kan het verwachte reizigersaanbod uit/naar dit nieuwe stadsdeel in 2025 nog laag zijn. Hiervoor is mogelijk een aanvullende exploitatiebijdrage nodig. Zolang de provincie echter geen opdracht heeft verleend voor de bouw van het station, is er voor de provincie geen financieel risico.

1d. Capaciteitsvergroting spoorverbinding Leeuwarden-Sneek

PS-besluiten
Geen.

Financiële stand van zaken
De baanstabiliteit van het spoor tussen Mantgum en Sneek Noord is onvoldoende voor de snelheidsverhoging die nodig is voor het rijden van een 4^e trein tussen Leeuwarden en Sneek. In 2018 is gekozen voor een alternatieve oplossing. In onze brief van 3 juli 2018 met kenmerk 01542228 is deze oplossing beschreven. De kosten van deze alternatieve oplossing bedragen € 1,3 miljoen. Vanuit de middelen uit de Motie Sienot heeft het Rijk hiervoor een bijdrage beschikbaar gesteld van 50%. De andere 50% wordt gefinancierd uit de middelen die bij de provincie beschikbaar zijn voor de capaciteitsvergroting van de spoorverbinding Leeuwarden-Sneek ten behoeve van de 4^e trein Sneek.

Onderdeel van het project is de aanpassing van het emplacement aan de westkant van station Leeuwarden. Dit is nodig om de rijtijdnormen van ProRail te halen. Omdat er uitzicht is op een aanpassing van het emplacement rijdt de 4^e trein al vanaf december 2020. De aanpassing van het emplacement voor de 4^e trein lift mee in een project dat ProRail uitvoert in 2023. Voor deze aanpassing is € 5,4 miljoen budget beschikbaar. Tot slot is voor de definitieve oplossing nog een bedrag gereserveerd van € 3 miljoen. De definitieve oplossing kan pas worden uitgevoerd als het Rijk bereid is om de versteviging van de ondergrond tussen Mantgum en Sneek – Noord te financieren.

Wat gaan we doen in 2022?
De aanpassingen rondom station Mantgum voor de alternatieve oplossing worden financieel afgerekend. De aanpassing voor het emplacement van station Leeuwarden staat gepland voor 2023. In 2022 vinden de voorbereidingen hiervoor plaats.

Risico
Onvoldoende financiering voor de aanpassing van het emplacement aan de westkant van station Leeuwarden die nodig is voor het rijden van de 4^e trein. De provincie heeft met ProRail overleg over de kostenraming van het totale project emplacement Leeuwarden West. Daarin wordt bekeken of de kosten die ProRail opvoert nodig zijn voor de 4^e trein of voor een ander onderdeel van het totaal.