De provincie Fryslân is bevoegd voor verschillende terreinen waar sprake is van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Dat doet de provincie vanuit het zogenoemde VTH-kader, een landelijk (kwaliteits-)kader met nadere en inhoudelijke provinciale invulling. Voor Gedeputeerde Staten voert de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO, zie ook paragraaf 5 Verbonden partijen) de meeste VTH-taken uit. Door de Omgevingsdienst Groningen (ODG) worden de taken voor de majeure risicobedrijven (Brzo/RIE-4) uitgevoerd. Andere VTH-taken worden door de provincie zelf uitgevoerd, zoals het verlenen van vergunningen voor de Wet natuurbescherming en Waterwet en de VTH-taken met betrekking tot wegen en vaarwegen door Provinciale waterstaat.

Binnen de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) worden taken uitgevoerd bij 74 (peildatum 1-1-2021) grote industriële bedrijven, waarvan 16 majeure risicobedrijven. Daarnaast zijn er nog taken voor bodemsaneringen, ketens van grond, gevaarlijke stoffen en andere ketens, vuurwerkevenementen, externe veiligheid en zonering rondom risicovolle activiteiten/risicokaart, natuurregels, zwem- en grondwater, luchtvaartwetgeving, nazorg stortplaatsen en vaarwegen en wegen. Het gaat hier om wetten en regels van de centrale overheid en daarnaast eigen verordeningen. Met vergunningverlening en de toezicht- en handhavingstaken dragen wij bij aan een schone, leefbare en veilige Fryslân. De implementatie van de omgevingswet vraagt veel aandacht, omdat deze wet en de implicaties daarvan hun plek moeten vinden in onze werkprocessen en samenwerkingen.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving
De provincie verleent op basis van het VTH-kader vergunningen, behandelt meldingen en zorgt voor actueel houden van de dossiers. Er wordt daarbij, vanuit de één loketgedachte, samengewerkt met andere overheden, vooral met de Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân. En in noordelijk verband met de provincies Groningen en Drenthe.

Wij implementeren veranderingen in wetgeving voortvarend omdat die vaak versoepelingen voor bedrijven bevatten (bv. minder administratieve lasten, kortere en afgestemde procedures e.a.). Net als in voorgaande jaren blijven we stevig inzetten op de kwaliteit van de dossiers, actueel houden van vergunningen en het verbreden van de risicoanalyses, inclusief het opstellen van de toezichtplannen. In het provinciale VTH-beleid is naast de landelijke handhavingsstrategie ook een preventie-/communicatiestrategie, een toezichtstrategie, een vergunningenstrategie en een gedoogstrategie opgenomen.

Het toezicht van de provincie wordt bepaald door de mix van het risico van een activiteit en het naleefgedrag van een bedrijf of doelgroep. Wij zetten veel capaciteit in als de risico’s hoog zijn en/of het naleefgedrag niet goed is. Bedrijven of activiteiten met lagere risico’s en een goed naleefgedrag controleren we minder vaak. De reikwijdte van deze beleidslijn is gericht op alle VTH-taken van de provincie.

Voor het takenpakket, dat gemandateerd is aan de FUMO/ODG, is een dienstverleningsovereenkomst/samenwerkingsovereenkomst afgesloten, de ruggengraat voor het operationeel opdrachtgeverschap naar de FUMO/ODG dat jaarlijks meer in detail is uitgewerkt in het uitvoeringsprogramma VTH. Het uitvoeringsprogramma VTH wordt vastgesteld door GS en ter kennisname verstrekt aan PS. Over de behaalde resultaten wordt gerapporteerd in het VTH Jaarverslag. Dit jaarverslag wordt ook vastgesteld door GS en ter kennisname verstrekt aan PS.

De wettelijke coördinatietaken op het gebied van de VTH-taken van de provincie zijn verbreed naar de fysieke leefomgeving. Ook in de coördinatie werken wij nauw samen met de provincies Drenthe en Groningen. De provincie zorgt ervoor dat bedrijven en burgers hun werkzaamheden en activiteiten zodanig uitvoeren, dat zij aan de daarvoor gestelde normen in het brede omgevingsrecht voldoen.

Beleidskaders
Het VTH-kader en uitvoeringsprogramma VTH heeft een relatie met de volgende programma’s uit de programmabegroting: Verkeer en vervoer, Water, Milieu en Landelijk gebied. De prioriteiten en aanpak daarvan worden organisatie-breed vastgesteld op grond van probleemanalyses. De provinciale handhavingstaak op het terrein van de ruimtelijke ordening is geen eerstelijnstoezichtstaak, maar richt zich vooral op provinciale belangen. Als er provinciale belangen in het geding zijn bij ontwerp-omgevingsvergunningen, ontwerpbestemmingsplannen en projectbesluiten, dan dienen wij een zienswijze in. Als gemeentelijk toezicht en handhaving voor een provinciaal belang faalt of ontoereikend is, dienen wij een verzoek tot handhaving in bij de gemeente. Het indienen van een zienswijze is vrijwel altijd afdoende.

Samenwerking
Binnen het VTH-domein werken wij naast de organisatiebrede en interne afstemming, ook veel samen met andere partijen, vanwege hun bevoegdheid in eenzelfde project of zaak. Dit met als doel om elkaar te versterken en om naar de samenleving als een partij te acteren. Voorbeelden hiervan zijn:

• De noordelijke samenwerking met de provincies Drenthe en Groningen en de Politie Noord-Nederland.
• De samenwerking binnen het waddengebied en de hoofdvaarwegen.
• Samenwerking toezicht bij de Natura 2000-gebieden.

Speerpunten 2022

1. Integrale aanpak VTH-taken
Conform ons beleid zetten wij provinciebreed in op integrale vergunningverlening, toezicht en handhaving in goede samenwerking met onze partners, waaronder de FUMO en de ODG, uitgevoerd. Dat vraagt goed opdrachtgeverschap, coördinatie en samenwerking met de uitvoerende afdelingen bij de provincie. Integraliteit brengt ook met zich mee dat in de organisatie meer aandacht zal moeten zijn voor de één loket-gedachte en het omgevingsbrede casemanagement, waarvan de reikwijdte bepaald wordt door de Wabo, de Wet natuurbescherming en de Waterwet met alle daarbij behorende AMvB’s, ministeriele regelingen en provinciale verordeningen.

Het voorbereiden op de komende Omgevingswet (naar verwachting 1 juli 2022). In de Omgevingswet gaat onder andere de Wabo, de Wet natuurbescherming, de Waterwet en ook de Ontgrondingenwet op.

2. Kwaliteit- en procescriteria
In het Besluit omgevingsrecht (Bor) zijn onderwerpen geregeld met als doel de kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken goed te regelen. Het Bor voorziet daarin onder andere door procescriteria. Procescriteria zijn werkprocessen voor het tot stand komen van een kwalitatief goede uitvoering van de VTH-taken.
Provinciale Staten hebben op 28 september 2016 de Verordening Kwaliteit Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Omgevingsrecht provincie Fryslan 2016 vastgesteld. De kaders en uitgangspunten (Frysk Peil F1) zijn daarna door GS vastgesteld. In deze documenten worden regels gesteld aan opleiding/kennis, werkervaring en frequentie. De landelijke set kwaliteitscriteria zijn in 2019 geactualiseerd en bijgewerkt tot een nieuwe set versie 2.2. Frysk Peil F1 is aangepast op de versie 2.2. Het implementeren, doorontwikkelen en borgen van de gewenste kwaliteit vergt doorlopend aandacht en is een gezamenlijk speerpunt.

3. Wet natuurbescherming
De Wet natuurbescherming (Wnb) trad op 1 januari 2017 in werking en vervangt drie wetten; de Natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Onder deze wet valt ook stikstofdepositie op stikstofgevoelige natuur. Op basis van een organisatie brede en nieuwe risicoanalyse voeren wij in 2019 de VTH-taken voor deze wet uit en brengen onze prioriteiten in de samenwerking met anderen in.

In 2022 werken wij onder andere aan:

• Het ontwikkelen van algemeen vergunningenbeleid en –strategie voor stikstof, soorten, gebieden en houtopstanden en wanneer verlenen/weigeren voor bepaalde activiteiten, bijv. vuurwerk, drones, visserij, soorten etc.
• Voorlichting geven richting gemeenten, Fumo en Wetterskip over de Wet natuurbescherming;
• Kwaliteit en volledigheid aanvragen verbeteren;
• Omgevingsverordening en beleidsregels onderdeel natuur; Implementatie Omgevingswet
• De samenwerking binnen de Toezichtskring natuurhandhaving.
• Toezicht en handhaving dossier Stikstof

4. Majeure risicobedrijven / Omgevingsveiligheid
Volgens het Besluit omgevingsrecht is de Omgevingsdienst Groningen, als noordelijke Brzo omgevingsdienst, verantwoordelijk voor de uitvoering van VTH-taken (Wabo en Brzo2015) bij de Friese majeure risicobedrijven. Voor de uitvoering en het aansluiten bij landelijke projecten zijn afspraken gemaakt in het Werkprogramma Brzo Noord 2022 met provincie Drenthe en Groningen en ODG volgens de gezamenlijke productie- en kwaliteitsnorm “Noordelijke Maat”, de Samenwerkingsovereenkomst tussen ODG en de provincie Fryslân en het mandaatbesluit van GS aan de directeur ODG. Hiervoor is budget binnen de provinciale begroting beschikbaar.

In 2022 worden de processen onder de Omgevingswet voor de majeure risicobedrijven (zoals bv. bestuurlijke boete en financiële zekerheidstelling) geïmplementeerd. In de Omgevingswet wordt de term BRZO vervangen door SEVESO. De basis voor het Externe Veiligheidsbeleid is de SEVESO III richtlijn.

Nieuw in de Omgevingswet is dat het Groepsrisico vervangen is door Aandachtgebieden. Aandachtgebieden zijn gebieden waar mensen binnenhuis, zonder aanvullende maatregelen onvoldoende beschermd zijn tegen de gevaren die in de omgeving unnen optreden. In 2022 worden de aandachtsgebieden voor de provincilae bedrijven berekend voor brand, explosie en gifwolk.

5. Landelijk (IPO) en samenwerking VTH-overleg Fryslân
Vanuit IPO en Friese samenwerking wordt in 2022 onder andere (verder) gewerkt aan:

• de binnen de bestuurlijke IPO-agenda VTH Gezonde en veilige leefomgeving onderscheiden programmalijnen:
  1. Gezondheid
  2. Circulaire Economie
  3. Klimaat en energie
  4. Veiligheid
  5. VTH-stelsel

  Binnen deze programmalijnen vallen onderwerpen als financiële zekerheid bij afvalstoffenbedrijven, zeer zorgwekkende stoffen (ZZS), doorontwikkeling van het VTH-stelsel, kwaliteitscriteria en het rapport van de commissie Van Aartsen.

• De binnen het VTH-overleg Fryslân lopende en nog in gang te zetten (meerjarige) projecten en onderwerpen:
  – Evaluatie functionele boa-structuur Fryslân
  – aanpak brandveiligheid gebouwen
  – samenwerking toezicht Natura 2000-gebieden
  – aanpak asbestdakenverbod
  – Opstellen nieuwe jaar- en meerjarenagenda VTH-overleg Fryslân.