Wat willen we bereiken?
Het doel van het Friese taalbeleid is dat het gebruik van de Friese taal, inclusief de steektalen, natuurlijk en vanzelfsprekend is en blijft, zowel in ons onderwijs, het openbare leven als in onze vrije tijd. 2021 is het eerste jaar van ons taalbeleid voor de periode 2021-2024, zoals vastgelegd in de drie programmalijnen uit de beleidsnota Nij Poadium. Voor het onderwijs werken wij toe naar een rijk taalaanbod op school waarin alle leerlingen (van peuter tot promovendus) optimaal Fries kunnen leren en waardoor de onderwijskwaliteit van het vak Fries toeneemt. We willen dat het Fries overal te zien en te horen is in het straatbeeld en het openbare leven, ook in formele zin.
Op grond van de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer (BFTK 2019-2023) heeft de provincie Fryslân de rol van Taalskipper. Als Taalskipper zorgt de provincie in overleg met het Rijk voor heldere aansturing, ambitie en samenwerking in het Friese taaldossier in de provincie Fryslân. Daarnaast financieren wij diverse taal(onderwijs)instellingen om ons beleid uit te voeren. We vergen deze instellingen om meer en beter samen te werken om zo te komen tot een beter op elkaar en de beleidsdoelen aansluitende taal(onderwijs)infrastructuur.
Als provincie geven wij als Friestalig bestuursorgaan het goede voorbeeld door altijd in het eerste contact met Friezen in onze provincie het Fries te gebruiken.
Welke resultaten willen we in 2021 behalen?
Programmalijn Frysk yn ús ûnderwiis
- In samenwerking met de onderwijsinspectie versterken we het toezicht op het vak Frysk in het primair en voortgezet onderwijs.
- Met de 1-meting van het Taalplan Frysk 2030 toetsen we het taalprofiel en bevragen we scholen in het primair en voortgezet onderwijs op hun ambitie en de doorgaande leerlijn Frysk op school.
- Ook scholen in de onderwijssectoren waar het aanbieden van het vak Frysk niet wettelijk verplicht is (voorschoolse opvang, middelbaar beroepsonderwijs, hoger beroepsonderwijs, wetenschappelijk onderwijs en speciaal onderwijs) worden aangemoedigd om het aanbod Frysk op passende wijze te verstevigen. Hiermee wordt ook gewerkt aan een doorgaande leerlijn Frysk.
- Ter uitvoering van het Taalplan Frysk 2030 stellen we een ambitiebudget in voor scholen in alle onderwijssectoren om de kwaliteit van het vak Frysk te verbeteren en het professionaliseren van leerkrachten.
- We starten met de realisatiefase van de vernieuwing van kerndoelen voor het vak Frysk.
- Via deelname aan het ECCA-project stimuleren wij uitwisseling van Friese scholen met scholen in regio’s met een minderheidstaal.
Programmalijn Frysk yn ús iepenbiere libben
- Als uitvoering van de rol van Taalskipper brengen wij bestuurders van gemeenten, Wetterskip Fryslân en de Veiligheidsregio Fryslân bij elkaar en stimuleren we dat ze actief met het uitvoeren van het Friese taalbeleid en (het komen tot) een langetermijnvisie op het Fries aan de slag gaan.
- Wij ontwikkelen een visie op de zichtbaarheid van het Fries in afstemming met het Rijk en de Friese bestuursorganen als onderdeel van de langetermijnagenda Frysk.
- Om het actief gebruik van het Fries in de nieuwe media/ het digitale domein te stimuleren en de kwaliteit van het geschreven Fries te verhogen, zorgen wij, met onze partners, voor de doorontwikkeling van de ‘Digitale Helpmiddels
- De uitkomsten van het provinciaal onderzoek ‘Frysk yn de ekonomy’ zetten we om naar beleid. Met inzichtelijke do’s en don’ts kunnen bedrijven waar dat het beste past, eenvoudiger met het Fryk aan de slag gaan.
- Via onze subsidieregelingen en ons prijzenbeleid stimuleren wij de zichtbaarheid en het gebruik van het Frysk.
Programmalijn Frysk yn ús frije tiid
- Door het subsidiëren van Omrop Fryslân zorgen we dat het Frysk op de radio, televisie en online een vanzelfsprekende stevige positie houdt.
- Via een nieuwe subsidie stimuleren we regionale (online) media in het gebruik van het Frysk.
- Wij positioneren het Frysk als Europese regionale taal door actief lid te zijn van het Network to promote linguistic diversity (NPLD) en Mercator.
- We promoten en faciliteren via onze bijdrage aan het programma voor Leeuwarden City of Literature en onze bestaande subsidieregelingen de Friese literatuur.
Wat mag het kosten?
Wat wilden we bereiken?
Het doel van het Friese taalbeleid is dat het gebruik van de Friese taal, inclusief de steektalen, natuurlijk en vanzelfsprekend is en blijft, zowel in ons onderwijs, het openbare leven als in onze vrije tijd. 2021 is het eerste jaar van ons taalbeleid voor de periode 2021-2024, zoals vastgelegd in de drie programmalijnen uit de beleidsnota Nij Poadium. Voor het onderwijs werken wij toe naar een rijk taalaanbod op school waarin alle leerlingen (van peuter tot promovendus) optimaal Fries kunnen leren en waardoor de onderwijskwaliteit van het vak Fries toeneemt. We willen dat het Fries overal te zien en te horen is in het straatbeeld en het openbare leven, ook in formele zin.
Op grond van de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer (BFTK 2019-2023) heeft de provincie Fryslân de rol van Taalskipper. Als Taalskipper zorgt de provincie in overleg met het Rijk voor heldere aansturing, ambitie en samenwerking in het Friese taaldossier in de provincie Fryslân. Daarnaast financieren wij diverse taal(onderwijs)instellingen om ons beleid uit te voeren. We vergen deze instellingen om meer en beter samen te werken om zo te komen tot een beter op elkaar en de beleidsdoelen aansluitende taal(onderwijs)infrastructuur.
Als provincie geven wij als Friestalig bestuursorgaan het goede voorbeeld door altijd in het eerste contact met Friezen in onze provincie het Fries te gebruiken.
Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?
Beleidsvelden
| |
Ligt de doelrealisatie op schema? |
Zijn de gewenste resultaten behaald? |
Zijn de kosten binnen het budget gebleven? |
|
5.3
|
Taal, media, onderwijs en letteren |
|
|
|
Hebben we de gewenste resultaten bereikt?
Gewenste resultaten
Beleid
- Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald.
Tijd
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald.
Geld
- T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
| |
Beleid |
Tijd |
Geld |
|
|
Programmalijn Frysk yn ús ûnderwiis |
|
|
|
|
1
|
In samenwerking met de onderwijsinspectie versterken we het toezicht op het vak Frysk in het primair en voortgezet onderwijs. |
|
|
|
|
2
|
Met de 1-meting van het Taalplan Frysk 2030 meten we het taalprofiel en bevragen we scholen in het primair en voortgezet onderwijs op hun ambitie en de doorgaande leerlijn Frysk op school. |
|
|
|
|
3
|
Ook scholen in de onderwijssectoren waar het aanbieden van het vak Frysk niet wettelijk verplicht is (voorschoolse opvang, middelbaar beroepsonderwijs, hoger beroepsonderwijs, wetenschappelijk onderwijs en speciaal onderwijs) worden aangemoedigd om het aanbod Frysk op passende wijze te verstevigen. Hiermee wordt ook gewerkt aan een doorgaande leerlijn Frysk. |
|
|
|
|
4
|
Ter uitvoering van het Taalplan Frysk 2030 stellen we een ambitiebudget in voor scholen in alle onderwijssectoren om de kwaliteit van het vak Frysk te verbeteren en het professionaliseren van leerkrachten. |
|
|
|
|
5
|
We starten met de realisatiefase van de vernieuwing van kerndoelen voor het vak Frysk. |
|
|
|
|
6
|
Via deelname aan het ECCA-project stimuleren wij uitwisseling van Friese scholen met scholen in regio’s met een minderheidstaal. |
|
|
|
|
|
Programmalijn Frysk yn ús iepenbier libben |
|
|
|
|
7
|
Als uitvoering van de rol van Taalskipper brengen wij bestuurders van gemeenten, Wetterskip Fryslân en de Veiligheidsregio Fryslân bij elkaar en stimuleren we dat ze actief met het uitvoeren van het Friese taalbeleid en (het komen tot) een langetermijnvisie op het Fries aan de slag gaan. |
|
|
|
|
8
|
Wij ontwikkelen een visie op de zichtbaarheid van het Fries in afstemming met het Rijk en de Friese bestuursorganen als onderdeel van de langetermijnagenda Frysk. |
|
|
|
|
9
|
Om het actief gebruik van het Fries in de nieuwe media/ het digitale domein te stimuleren en de kwaliteit van het geschreven Fries te verhogen, zorgen wij, met onze partners, voor de doorontwikkeling van de ‘Digitale Helpmiddels |
|
|
|
|
10
|
De uitkomsten van het provinciaal onderzoek ‘Frysk yn de ekonomy’ zetten we om naar beleid. Met inzichtelijke do’s en don’ts kunnen bedrijven waar dat het beste past, eenvoudiger met het Frysk aan de slag gaan. |
|
|
|
|
11
|
Via onze subsidieregelingen en ons prijzenbeleid stimuleren wij de zichtbaarheid en het gebruik van het Frysk. |
|
|
|
|
|
Programmalijn Frysk yn ús frije tiid |
|
|
|
|
12
|
Door het subsidiëren van Omrop Fryslân zorgen we dat het Frysk op de radio, televisie en online een vanzelfsprekende stevige positie houdt. |
|
|
|
|
13
|
Via een nieuwe subsidie stimuleren we regionale (online) media in het gebruik van het Frysk. |
|
|
|
|
14
|
Wij positioneren het Frysk als Europese regionale taal door actief lid te zijn van het Network to promote linguistic diversity (NPLD) en Mercator. |
|
|
|
|
15
|
We promoten en faciliteren via onze bijdrage aan het programma voor Leeuwarden City of Literature en onze bestaande subsidieregelingen |
|
|
|
Toelichting:
2. Vanwege de coronamaatregelen in het onderwijs is het aantal schoolbezoeken dit jaar lager uitgevallen dan vooraf was ingeschat. De schoolbezoeken worden in 2022 afgerond. In het najaar van 2022 wordt een eindrapportage opgeleverd.
4. Het ambitiebudget is ingezet via de regeling ‘Frysk foar no en letter’ op basis waarvan scholen uit alle onderwijssectoren en ook kinderopvanglocaties subsidie kunnen vragen voor het versterken van de positie van de Friese taal en cultuur.
5. Door het demissionair raken van het kabinet Rutte 3 heeft het landelijke traject Curriculum.nu vertraging opgelopen. De realisatiefase is daarom nog niet gestart. Intussen is duidelijk geworden dat in het voorjaar van 2022 gestart kan worden met het opstellen van de herziene eindtermen (de bevoegdheid en de verantwoordelijkheid van het Rijk) en meteen daarna met de kerndoelen. Hierover is PS per brief (nummer 01954431) geïnformeerd.
8. 11 van de 13 gemeenten waarop dit onderwerp van toepassing is hebben in 2021 een Lange Termijn Agenda Frysk 2030 ingediend.
10. De coronacrisis heeft ervoor gezorgd dat input en afstemming met bedrijven en belangrijke sectoren (zoals de Horeca) niet gerealiseerd kon worden. Er wordt wel gewerkt aan een nieuwe subsidieregeling.
11. De nieuwe subsidieregeling ‘Sichtberens en Frysk Taalgebrûk’ is in november vastgesteld. In 2022 wordt de regeling opengesteld.
Prestatie indicatoren
| Onderwerp |
Indicator |
Doelwaarde 2021 |
Realisatie 2021 |
| Frysk yn ús ûnderwiis |
Percentage van de scholen voor primair en voortgezet onderwijs die een vernieuwd taalprofiel hebben. |
75% |
32% |
| Frysk yn ús iepenbiere libben |
Aantal gemeenten met een verordening Fries taalgebruik en vastgesteld nota taalbeleid |
100% |
100% |
| Frysk yn ús frije tiid |
Aantal schrijversbeurzen |
3 |
7 |
Aantal prijzen |
4 |
5 |
Toelichting:
Frysk yn ús ûnderwiis
Fries in het basisonderwijs: 141 (van de 395 scholen) hebben een nieuwe profieltoekenning gekregen.
Fries in het voortgezet onderwijs: 7 (van de 69 onderbouwlocaties) hebben een nieuwe profieltoekenning ontvangen in 2021.
Zie ook de toelichting op resultaat 2.
Frysk yn ús iepenbiere libben
Zie toelichting onder resultaat 8.
Frysk yn ús frije tiid
Er zijn 7 schrijversbeurzen uitgereikt: drie voor kinderboeken, drie voor eerste publicaties of voor een nieuw literair genre van een schrijver en één voor de Friese secundaire literatuur.
Frysk yn ús frije tiid
Er zijn 4 prijzen uitgereikt en de Dichter fan Fryslân is benoemd. Vanwege corona en de ‘dichtplicht’ zijn drie prijzen doorgeschoven naar 2022.
Wat heeft het gekost?
Bekijk uitgebreide tabel
- Exploitatie - Bedragen x € 1.000,-
- Lasten
- Structurele budgetten
- Tijdelijke budgetten
- Reserves
- Voorzieningen
- Totaal lasten
- Baten
- Structurele budgetten
- Totaal baten
- Saldo van lasten en baten
- Mutatie reserves
- Mutatie tijdelijke budgetten
- Mutatie structurele budgetten
- Resultaat van lasten en baten
-
Realisatie 2020
-
-
6.266
-
4.578
-
-160
-
1
-
10.684
-
-
-
36
-
36
-
-
10.648
-
-
160
-
-617
-
35
-
-
10.226
-
Rekening 2021
-
-
10.307
-
1.463
-
-2.686
-
0
-
9.084
-
-
-
3
-
3
-
-
9.081
-
-
2.686
-
954
-
-35
-
-
12.687
Toelichting:
Per saldo is er een resultaat van -/- € 202.000,- op dit beleidsveld.
Structurele budgetten
De hogere lasten van € 219.000,- worden voor € 249.000,- veroorzaakt door de subsidielastneming voor het netwerk van meertalig voortgezet onderwijs. Cf. de regelgeving is de volledige last in 2021 genomen (projectsubsidie), terwijl er in de begroting rekening was gehouden met verspreiding van de last over 2021 t/m 2024 (boekjaarsubsidie). Bij de 1e berap 2022 laten we de begrote bedragen in de jaren 2022 t/m 2024 vrijvallen naar het begrotingssaldo. Zonder deze lastneming zou er vrijval van € 30.000,- op de structurele lasten zijn, grotendeels bij Fryske Taal yn it Underwiis, omdat in het subsidieverleningsproces de uiteindelijke toekenning aan 2 onderwijsinstellingen lager was toegekend dan aangevraagd. Hierop heeft 1 onderwijsinstelling bezwaar gemaakt en hiervoor werden, in afwachting van de uitkomst van het bezwaar, de middelen vastgehouden. Het bezwaar werd gehonoreerd maar de reservering hiervoor kon gezien het einde van het jaar niet meer tot besteding komen.
Tijdelijke budgetten
De lagere lasten van € 537.000,- op de tijdelijke budgetten bestaan voor € 523.000,- uit budget voor de subsidieregelingen Frysk foar no en letter en Sichtberens fan it Frysk en voor het rijksdeel van Dingtiid via de mutatie tijdelijke budgetten beschikbaar blijft voor besteding in 2022. De resterende € 14.000,- betreft vrijval Taalbeleid, omdat in het einde van het jaar het terug gevorderde bedrag bij de vaststelling van een boekjaarsubsidie niet meer tot besteding kon komen.