Water
Wat wilden we bereiken?
We willen ervoor zorgen dat Fryslân een provincie is en blijft met veilige, gezonde, toekomstbestendige en veerkrachtige watersystemen die duurzaam gebruikt worden. Daarbij gaat het om watersystemen waarin economische en ecologische ontwikkelingen met elkaar in evenwicht zijn. De provincie richt zich met haar beleid op de toekomst, zodat wij in Fryslân op tijd klaar zijn voor de stijgende zeespiegel, klimaatverandering en bodemdaling. Daarnaast worden wateropgaven gerealiseerd via de verschillende gebiedsontwikkelingen in onze provincie.
Hieronder gaan we eerst in op het nieuwe Regionaal Waterprogramma, klimaatadaptatie en resultaat nummer 13 van het bestuursakkoord. Vervolgens gaan we nader in op de drie thema’s uit het nog geldige vierde Waterhuishoudingsplan: waterveiligheid, voldoende water en schoon water.
Regionaal Waterprogramma
Op basis van de Omgevingswet en als uitwerking van de Omgevingsvisie wordt in 2021 het Regionaal Waterprogramma opgesteld. De uitvoeringsperiode van dit waterprogramma is 6 jaar: 2022 – 2027. Het Regionaal Waterprogramma is de opvolger van het huidige Vierde Waterhuishoudingsplan (2016 – 2021). Klimaatadaptatie wordt een belangrijk onderwerp in het Regionaal Waterprogramma.
Klimaatadaptatie (FBWK3)
Vanaf 2021 werken we samen met Wetterskip Fryslân, Vitens en de gemeenten samen aan het uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie Fries Bestuursakkoord Water en Klimaat 3.0 (FBWK3). Deze uitvoeringsagenda klimaatadaptatie is in ontwikkeling. De maatregelen, gericht op klimaatadaptatie, die de provincie en alle andere partijen willen uitvoeren worden hierin gebundeld, conform de afspraken van het landelijke Deltaprogramma Ruimtelijke Adaptatie. Einddoel is dat Fryslân in 2050 klimaatbestendig is ingericht. De uitvoering van dit programma zal worden gemonitord door het FBWK3.
Resultaten bestuursakkoord
Ten aanzien van de Opgave Water is in het bestuursakkoord het volgende resultaat opgenomen:
Water
Resultaat 13: er zijn meetbare successen behaald op het gebied van klimaatadaptatie, door sterk verbeterde wateropvang en het concreet inrichten van retentiegebieden.
Bij de uitwerking van deze bestuursopdracht is voorgesteld om hierbij de aanpak te hanteren van de Commissie Waterbeheer 21e eeuw. Deze aanpak werkt volgens de trits: Vasthouden, Bergen, Afvoeren (VBA). Dat betekent dat in eerste instantie water zoveel mogelijk dient te worden vastgehouden (wateropvang) als dat niet meer lukt moet het water worden geborgen (waterretentie) en tenslotte wordt het water afgevoerd.
Waterveiligheid
Ons doel is dat de inwoners van Fryslân en de Friese economie goed beschermd zijn tegen overstromingen en wateroverlast. We willen Fryslân zo inrichten dat het risico op wateroverlast of een overstroming zo klein mogelijk is, en dat als dit zich toch voordoet, de gevolgen beperkt zijn. Hiervoor is het nodig dat de waterkeringen (bijvoorbeeld boezemkaden en sluizen) voldoen aan de veiligheidsnormen, en dat er gebieden zo ingericht zijn dat ze wateroverlast kunnen helpen voorkomen.
Onze verantwoordelijkheid ligt (vooral) bij de regionale waterkeringen. Deze beschermen ons tegen het boezemwater uit meren, kleine rivieren en kanalen. Wij stellen de veiligheidsnormen vast. In 2027 moeten alle regionale waterkeringen aan de veiligheidsnormen voldoen. Om dit te halen moest vanaf 2016 in totaal door Wetterskip Fryslân nog 400 km boezemkaden op hoogte worden gebracht, waarvan 200 km in de periode 2016-2021. Door nieuwe inzichten wordt verwacht dat een deel van de eerdere opgave voor kadeherstel alsnog voldoet aan de normen. De resterende (bekende) opgave bedraagt naar verwachting daardoor ca. 152 kilometer voor de periode 2021- 2027. Wetterskip Fryslân zal hoogtegegevens uit 2020 gebruiken om een nieuwe veiligheidstoetsing van de boezemkaden uit te voeren De resultaten van deze toetsing komen uiterlijk in 2022 ter beschikking en kunnen dan tot een bijstelling van de resterende opgave en daarmee de jaarlijkse doelstellingen tot 2027 leiden. Bij de versterking van de regionale waterkeringen worden waar mogelijk andere functies (natuur, recreatie, landschap) integraal meegenomen en wordt ‘werk met werk’ gemaakt. Wetterskip Fryslân versterkt en onderhoudt deze waterkeringen.
Ook willen we ervoor zorgen dat ons grondgebied zo is ingericht dat wateroverlast wordt voorkomen. In lijn met het advies van de Commissie Waterbeheer 21e eeuw (WB21) richten we ons daarbij eerst op het vasthouden van water, daarna op bergen en als laatste op afvoeren.
In 2018 is de instemmingsverklaring Agenda IJsselmeer 2050 officieel ondertekend. Daarmee is deze Agenda vooral een werkvorm geworden tussen de 60 partijen die zijn betrokken bij het IJsselmeer. De IJsselmeeragenda omvat ook het Deltaprogramma IJsselmeer en is daarmee ook een platform voor waterveiligheid en wateroverlast van de IJsselmeerregio.
Hebben we bereikt wat we wilden bereiken?
Beleidsvelden
| |
Ligt de doelrealisatie op schema? |
Zijn de gewenste resultaten behaald? |
Zijn de kosten binnen het budget gebleven? |
|
3.4
|
Water en Milieu |
|
|
|
Toelichting:
Regionaal Waterprogramma: Het ontwerp RWP is in 2021 door GS en PS behandeld en ter inzage gelegd. Definitieve vaststelling van het RWP door GS is voorzien in 2022.
Hebben we de gewenste resultaten bereikt?
Gewenste resultaten
Beleid
- Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald.
Tijd
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald.
Geld
- T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
| |
Beleid |
Tijd |
Geld |
|
|
Water |
|
|
|
|
1
|
We zien erop toe dat het Wetterskip 25 km regionale boezemkaden op hoogte brengt en dat deze waar mogelijk natuurvriendelijk worden ingericht of andere functies integraal zijn meegenomen. |
|
|
|
|
2
|
We zien erop toe dat het Wetterskip 150 ha inricht ter voorkoming van wateroverlast. Dit is in lijn met de doelstelling voor “waterretentie” uit bestuursopdracht 13. |
|
|
|
Prestatie indicatoren
| Onderwerp |
Indicator |
Doelwaarde 2021 |
Realisatie 2021 |
| Boezemkaden |
Km kaden dat Wetterskip op hoogte brengt |
25 |
25,8 |
| Wateroverlast |
Aantal hectares dat Wetterskip inricht om wateroverlast te voorkomen |
150 |
326 |
Toelichting:
Boezemkaden: In 2021 heeft Wetterskip Fryslân (netto) 18 km kade opgehoogd, waarvan eerder de hoogte onvoldoende was. Het totaal aantal kilometers dat versterkt is, ligt hoger.
Daarnaast voldoet als gevolg van een nadere beoordeling van situaties in met name stedelijk gebied en onderzoek naar de stabiliteit van de kade aanvullend nog 7,8 km kering aan de gestelde eisen.
Voldoende water
Wat wilden we bereiken?
Ons doel is dat het grond- en oppervlaktewatersysteem zo is ingericht dat de verschillende functies en gebruikers van water zo optimaal mogelijk bediend worden, nu en in de toekomst. Hierbij spelen we in op de regionale verschillen:
- In het verziltingsgevoelige deel van het noordelijk Zeekleigebied willen we de verzilting tegengaan en het zoete water optimaal benutten. Hiervoor lopen verschillende praktijkproeven zoals “Boeren meten water” en “Zoet op Zout” en middels het initiatief Zoet Zout Knooppunt (o.a. samen met provincies Groningen en Noord-Holland). Binnen het project Freshem-NL zal nauwkeurig in beeld worden gebracht hoe de huidige verdeling van zoet en zout grondwater in de ondergrond is. Dit project wordt uitgevoerd in samenwerking met andere provincies, waterschappen en waterleidingbedrijven. Binnen het deltaprogramma is een reservering gedaan voor een bijdrage aan dit project. In 2022 zullen we als penvoerder van dit project hiervoor een aanvraag indienen.
- Op de hogere zandgronden stimuleren we verschillende partijen zoals boeren, Wetterskip Fryslân, gebiedscollectieven en natuurbeheerders om maatregelen te treffen om meer (grond)water vast te houden. Hiermee willen we in de toekomst de afhankelijkheid van inlaatwater vanuit het IJsselmeer verminderen.
- We richten ons met de bestrijding van de verdroging vooral op de Natura 2000 gebieden met een grondwateropgave vanuit de Kaderrichtlijn Water (KRW). Deze moeten gereed zijn in 2027. Verdrogingsbestrijding kan op verschillende manieren worden uitgevoerd: bijvoorbeeld door: het minder diep maken of dempen van sloten, het aanleggen van zogenaamde “kwelschermen” of de manier van ontwatering aanpassen (bijvoorbeeld door een andere type drainage).
- Hoe willen we in de toekomst omgaan met de Friese Boezem zodanig dat het boezemsysteem voorbereidt is op de klimaatverandering? En wat betekent dat voor de verschillende belangen die zijn gekoppeld aan de Friese boezem, zoals scheepvaart en natuur? Om deze vragen te kunnen beantwoorden stellen Provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân gezamenlijk een lange termijnverkenning op voor Friese Boezem.
Hebben we de gewenste resultaten bereikt?
Gewenste resultaten
Beleid
- Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald.
Tijd
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald.
Geld
- T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
| |
Beleid |
Tijd |
Geld |
|
|
Voldoende water |
|
|
|
|
1
|
We treffen maatregelen om de verdroging te bestrijden voor 250 ha in de Natura 2000 gebieden. |
|
|
|
|
2
|
Samen met Wetterskip Fryslân en andere partijen voeren wij drie projecten uit om water vast te houden op de hogere zandgronden van Fryslân. Dit is in lijn met de doelstelling voor “wateropvang” uit bestuursopdracht 13. |
|
|
|
|
3
|
We stellen samen met Wetterskip Fryslân een lange termijnverkenning op voor de Friese Boezem. |
|
|
|
Toelichting:
1. Veel maatregelen worden uitgevoerd in het kader van de gebiedsontwikkelingen: Koningsdiep, De Dulf – Van Oordt’s Mersken, Beekdal Linde, Alde Feanen en Achtkarspelen – Zuid. Soms snijdt het mes wel aan drie kanten; binnen één en hetzelfde project wordt de verdroging van de natuur bestreden, wordt extra waterberging gerealiseerd en wordt water vastgehouden, zoals dat bijvoorbeeld bij polder Hoekstra (gebiedsontwikkeling Beekdal Linde) het geval is.
In 2021 is gewerkt aan verdrogingsbestrijding in en buiten N2000 gebieden. In totaal is de verdroging met 180 hectare aangepakt in met name de Alde Feanen en gebiedsontwikkeling Beekdal Linde (35 hectare). De verdrogingsbestrijding in natuurgebied Rome 50 ha (gebiedsontwikkeling De Dulf – Van Oordt’s Mersken) schuift door naar 2022. Belangrijkste reden hiervoor is dat de voorbereiding meer tijd vergde.
3. Het project Lange termijn Boezemverkenning is in de 2e fase. Deze fase wordt eind 2023 afgerond. In 2021 zijn de resultaten uit de 1e fase verder uitgewerkt. Mede door de Corona-maatregelen loopt het project iets achter in de planning (met name participatie). Mogelijk wordt de verkenning hierdoor wat later opgeleverd dan eerder voorzien.
Prestatie indicatoren
| Onderwerp |
Indicator |
Doelwaarde 2021 |
Realisatie 2021 |
| Vasthouden zoet grondwater |
Aantal uitgevoerde projecten |
3 |
5 |
| Verdroging |
Aantal hectares waarvoor maatregelen zijn uitgevoerd |
250 |
180 |
Toelichting:
Verdroging
Zie bovenstaande tabel, toelichting bij punt 1.
Schoon water
Wat wilden we bereiken?
Ons doel is dat de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater voldoet aan de normen. Daarmee zorgen we voor gezonde ecosystemen en kan het grond- en oppervlaktewater veilig gebruikt worden door burgers en voor economische activiteiten. Vervuiling wordt voorkomen. Om dit te bereiken blijven we onder andere de waterketen versterken. Vanaf 2021 doen we dit via het eerdergenoemde uitvoeringsprogramma klimaatadaptatie Fries Bestuursakkoord Waterketen 3.0 (FBWK3).
De Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) verplicht lidstaten maatregelen te treffen om waterkwaliteitsdoelen te halen. De doelen moeten in 2027 gehaald zijn. Hierbij gaat het zowel over grond- als oppervlaktewater. In het 4e Waterhuishoudingsplan is een maatregelenpakket opgenomen om aan de KRW-doelstellingen te voldoen. Het gaat om inrichtingsmaatregelen die Wetterskip Fryslân uitvoert of die we meenemen in gebiedsontwikkelingsprojecten. Daarnaast werken we samen met LTO en Wetterskip Fryslân aan het Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer (DAW). Dit programma bestaat uit een aantal werkpakketten gericht op vermindering toevoer naar het oppervlaktewater van fosfaat en stikstof. In 2016 hebben we een bestuurlijke overeenkomst ondertekend met LTO en Wetterskip Fryslân over de inzet van elk van de partners in dit programma.
Met Vitens geven we uitvoering aan de maatregelen in de uitvoeringsprogramma’s gebiedsdossiers drinkwaterwinningen.
Met het provinciale meetnet controleren wij de ontwikkelingen in de kwaliteit van het grondwater.
V0or de derde fase (2022 – 2027) wordt de “Nota KRW yn Fryslân” opgesteld. Deze notitie wordt in samenhang met het Regionaal Waterprogramma opgesteld en wordt eind 2021 definitief aan u voorgelegd. De financiële consequenties voor deze derde fase KRW worden opgenomen in het Regionaal Waterprogramma.
Hebben we de gewenste resultaten bereikt?
Gewenste resultaten
Beleid
- Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald.
Tijd
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald.
Geld
- T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
| |
Beleid |
Tijd |
Geld |
|
|
Schoon water |
|
|
|
|
1
|
In 2021 gaan we samen Wetterskip Fryslân verder met de uitvoering van het maatregelenpakket KRW volgens planning. Wetterskip Fryslân voert maatregelen uit met name voor de oppervlaktelichamen, de provincie voor de grondwaterlichamen. |
|
|
|
|
2
|
Op basis van het KRW-maatregelenpakket worden vispassages, maalkommen en natuurvriendelijke oevers aangelegd. |
|
|
|
|
3
|
In 2021 dragen we, onder andere samen met Wetterskip Fryslân, in ieder geval bij aan (de ontwikkeling van) twee DAW-projecten (Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer). |
|
|
|
|
4
|
Bij de bestaande zwemwaterlocaties in oppervlaktewater zien wij erop toe dat de aangewezen zwemplaatsen voldoen aan de eisen, dat de beheerders de noodzakelijke maatregelen uitvoeren en dat actuele informatie over de toestand van het zwemwater beschikbaar is. |
|
|
|
|
5
|
We geven uitvoering aan de geplande activiteiten in het uitvoeringsprogramma gebiedsdossiers drinkwaterwinningen. |
|
|
|
Prestatie indicatoren
| Onderwerp |
Indicator |
Doelwaarde 2021 |
Realisatie 2021 |
| KRW doelen |
Km oever dat het Wetterskip Fryslân natuurvriendelijk inricht |
29 km in boezem, 5 ha in boezemmeren, 18 km in deelsystemen |
0 km in de boezem, 0 ha in de boezemmeren, 30 km in de deelsystemen |
Door Wetterskip Fryslân aantal gerealiseerde vispassages in maalkommen |
10 vispassages 5 maalkommen |
0 vispassages en 0 maalkommen |
Aantal uitgevoerde projecten DAW (Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer) |
2 |
Aantal afgeronde projecten 2021: 5 Aantal lopende projecten 2021: 1 Aantal nieuw opgestarte projecten 2021: 1-2* |
| Zwemwaterlocaties |
Aantal zwemwaterlocaties met predicaat voldoende |
50 van de 52 (95%) |
49 van de 53 (93%) |
Toelichting:
KRW doelen
Er zijn wat verschuivingen in de uitvoering van maatregelen. Zo is er in de deelsystemen meer km natuurvriendelijke oever gerealiseerd dan eerder voorgenomen voor het jaar 2021 en is in de boezem tot op heden minder ingericht dan voorgenomen voor het jaar 2021. Wetterskip Fryslân (en provincie) zijn voor de uitvoering van deze maatregelen afhankelijk van verschillende factoren, zoals de beschikbaarheid van grond (vrijwillige grondverwerving), het beschikbaar komen van financiële middelen wanneer maatregelen met externe middelen worden gefinancierd en van gebiedsprocessen, zeker wanneer een opgave wordt meegenomen in een integraal gebiedsproces. Op dit moment zijn er projecten in de boezem en boezemmeren in uitvoering. Voor de boezemmeren is wat vertraging ontstaan in de vergunningaanvragen, voor de boezemkanalen door bezwaar en beroep. Voor deze projecten geldt dat ze in de loop van 2022 alsnog worden opgeleverd.
Er zijn geen maalkommen en vispassages gerealiseerd. Dit betreft een fout in de provinciale begroting; er was helemaal geen sprake van maalkomzuiveringsmoerassen in de KRW-programmering voor 2021, deze zijn pas in de programmering vanaf 2022 opgenomen. Voor vispassages was de doelwaarde hoger dan de programmering (de doelwaarde was tien, de programmaring betrof drie). Voor de vispassages geldt dat er één vertraagd is vanwege overleg met het buurwaterschap over effecten en doelmatigheid, en twee vanwege een herziening in het ontwerp ten behoeve van het vergroten van de effectiviteit van de vispassage (voortschrijdend inzicht). Deze laatste twee worden naar verwachting in 2022 alsnog gerealiseerd.
En er zijn naast natuurvriendelijke oevers en vispassages ook andere typen KRW-maatregelen gerealiseerd, waarop niet werd gemonitord in de begroting. Dit betrof met name het herprofileren/verbreden van watergangen om zo meer ruimte te creëren voor vegetatiegroei. In de begroting 2022 zijn de prestatie-indicatoren daarom anders vormgegeven.
Het algemene beeld is dat de uitvoering van het gehele prioritaire maatregelenpakket KRW voor de periode t/m 2027 goed op streek is, maar dat er verschuivingen zijn in wat er wanneer wordt gerealiseerd.
Aantal uitgevoerde projecten DAW (Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer)
Aantal nieuw opgestarte projecten 2021: hier staat een range van 1-2. Dat komt doordat voor één van de twee nieuw opgestarte projecten de POP-aanvraag is afgewezen. Hier wordt nog bezwaar tegen gemaakt en er wordt gezocht naar een alternatieve financieringsvorm.
De hier benoemde aantallen betreffen de projecten waar de provincie financieel aan bijdraagt in de vorm van cofinanciering. Daarnaast zijn er ook projecten waarbij bijvoorbeeld het Wetterskip de cofinanciering levert, het totale aantal uitgevoerde DAW-projecten is daarmee hoger.
Zwemwaterlocaties
Van totaal 53 zwemwaterlocaties voldoen er 49 locaties aan het predicaat voldoende (93%).
Voor 2021 was als doelwaarde opgenomen: 50 van de 52 locaties. Er zijn inmiddels 53 zwemwaterlocaties omdat er een extra locatie is aangewezen in 2021 (na het opstellen van de begroting 2021).
Er zijn vier locatie in de kwaliteitsklasse “slecht” ingedeeld. Dat zijn twee locaties meer dan vooraf beoogd. De resultaten over 2021 vallen tegen. Een mogelijke verklaring is dat de zomer van 2021 erg nat was (dit kan zorgen voor een grotere afspoeling van bacteriën van percelen en afvoer via de rioolwateroverstorten). De oorzaken onderzoeken we momenteel voor de locaties die onder de kwaliteitsklasse “slecht” vallen. Er zijn daarbij gesprekken met de gemeenten, de locatiehouders, het Wetterskip en FUMO ingepland. Het doel is om voorafgaand aan de start van het nieuwe zwemseizoen 2022 de knelpunten en mogelijke maatregelen per locatie te bespreken.
Milieu
Wat wilden we bereiken?
Hoofddoelstelling van ons milieubeleid is “een verantwoord gebruik van het fysieke leefmilieu, zodat dit gebruik oneindig kan voortduren”. Om dat te bereiken is het nodig om belangrijke stappen te zetten die leiden naar een Fries leefmilieu waarin in 2030 alle schadelijke onttrekkingen en toevoegingen zijn uitgebannen.
Eind 2022 treedt de nieuwe Omgevingswet, naar verwachting, in werking. Op basis van deze wet moeten provincies verplicht een Omgevingsvisie vaststellen (zie ook beleidsveld 3.6 Transitie omgevingswet/visie). Al het strategisch beleid uit de plannen voor de fysieke leefomgeving wordt in deze nieuwe Omgevingsvisie opgenomen. Dat geldt dus ook voor het strategisch deel van het milieubeleid.
Milieubeheer
Dit spoor bevat de wettelijke omgevingstaken. Met de uitwerking van dit spoor willen we bereiken dat het fysieke leefmilieu in Fryslân voldoet aan alle geldende wettelijke normen. Sommige wettelijke normen zijn uitgewerkt in bestuurlijke afspraken. Deze afspraken komen we na. De nadruk in dit spoor ligt op vergunningverlening, toezicht en handhaving. Er moet worden voorkomen dat nieuwe knelpunten ontstaan. De uitvoering van de wettelijke taken ligt primair bij de FUMO. De Wabo/Brzo 2015 taken bij de majeure risico bedrijven worden uitgevoerd door de Brzo Omgevingsdienst Groningen in Noord-Nederland.
In 2019 is het programma Impuls Omgevingsveiligheid (IOV) beëindigd. Overheden gaan op basis van een gezamenlijke meerjarenagenda 2021-2024 (met 7 clusters) wel door met versterking van omgevingsveiligheid. Onder het IOV verliep de financiering van lokaal EV (externe veiligheid) beleid via de provincie. Vanaf 2021 verloopt dit rechtstreeks via het gemeentefonds/provinciefonds.
Op basis van het integrale beleidsplan bodem willen wij onze bodem zo schoon mogelijk houden en geen vreemde stoffen in de Friese bodem.
Wij benaderen het beleidsveld bodem vanuit een breed en integraal programma en perspectief, waarin wij bodemsaneringen, duurzaam bodembeheer maar voornamelijk ook de verbreding van het bodembeleid naar alle relevante opgaven centraal stellen.
Wij adviseren aan het Rijk inzake de Mijnbouwwet. Het Rijk is de vergunningverlenende instantie. In onze adviezen aan het Rijk maken wij steeds kenbaar tegen nieuwe gaswinning te zijn en hanteren wij het Fries manifest over gas- en zoutwinning.
We hanteren bij de vergunningverlening voor de zoutwinning onder het Wad het ‘hand aan de kraan’-principe. Bij de bestaande zoutwinning onder land waar dit niet het geval is, blijven wij de resultaten van de verplichte monitoring kritisch volgen tot aan de beëindiging van de zoutwinning in 2021. We dragen bij aan het aanvullend meetnet voor de stad Harlingen. Met de gemeente Noardeast Fryslân en het Wetterskip werken we aan een gebiedsproces in Ternaard, mocht de minister besluiten om tot gaswinning over te gaan.
Als het zich voordoet, zullen wij geen medewerking verlenen aan (proef-)boringen naar schaliegassen en aan de opslag van kernafval en CO2 in de ondergrond.
Hebben we de gewenste resultaten bereikt?
Gewenste resultaten
Beleid
- Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald.
Tijd
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald.
- Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald.
- Het voorgenomen gewenste resultaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald.
Geld
- T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
- T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
| |
Beleid |
Tijd |
Geld |
|
|
Slim Milieubeheer |
|
|
|
|
1
|
Uitvoeren Actieplan Geluid 2018-2022; resultaten jaarschijf 2021 |
|
|
|
|
2
|
Uitvoeren van het integrale bodembeleid 2021-2024 (vaststelling oktober 2020), waaronder de overdracht van de locaties bodemverontreiniging in het kader van de omgevingswet en de integrale projectenlijst 2021 opstellen en detailleren (inhoudelijk en financieel) door bijvoorbeeld in te zetten op Europese co-financiering. |
|
|
|
|
3
|
Uitvoeren monitoring meetnet zoutwinning onder de Waddenzee, voor de periode 2019-2049, voor het vaststellen of er bodemdaling plaatsvindt door de zoutwinning. |
|
|
|
|
4
|
De provincie verzorgt het (bestuurlijk) voorzitterschap en het secretariaat van het ambtelijk en bestuurlijk VTH-overleg. De provincie neemt het initiatief tot het driemaal per jaar houden van het bestuurlijk overleg. Hieraan voorafgaande wordt het ambtelijk VTH-overleg gehouden. |
|
|
|
|
5
|
De provincie zorgt met de deelnemers van het VTH-overleg voor een jaarlijks VTH uitvoeringsprogramma en coördineert de samenwerking; resultaten jaarschijf 2021 worden eind 2020 geformuleerd. |
|
|
|
|
6
|
Uitvoeren van de taken ten aanzien van vergunningverlening, toezicht en handhaving a.d.h.v. het VTH beleid 2019-2023 en de resultaten van het VTH Jaarwerkprogramma 2021, die behoren tot dit beleidsveld door de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO) en de Omgevingsdienst Groningen (ODG). Het jaarwerkprogramma 2021 wordt eind 2020 opgesteld. |
|
|
|
|
7
|
Uitvoeren van acties volgend uit het VTH beleid 2019-2023; een werkwijze voor de inzet van actieve publicatie; prestatie-indicatoren voor VTH-taken en eenduidige meetbare registratie van naleving VTH taken. |
|
|
|
|
8
|
Uitvoeren van de Wet Natuurbescherming (Houtopstanden, Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), Soorten en Gebied) door aanvragen t.a.v. afhandeling vergunningen, ontheffingen en adviezen te verwerken. De Raad van State heeft op 29 mei 2019 uitspraak gedaan en geconcludeerd dat de PAS niet gebruikt mag worden als basis voor vergunningverlening, de gevolgen hiervan werken de komende jaren nog door. De provincie Fryslân werkt samen met de andere provincies, de betrokken ministeries, de VNG en Unie van Waterschappen aan een oplossing voor de stikstofproblematiek. Voor 2021-2024 is geld beschikbaar gekomen voor extra toezicht en handhaving voor het stikstof dossier in de kadernota 2020 |
|
|
|
Toelichting:
1. Actieplan Geluid
In de uitvoering van het actieplan geluid is, als gevolg van corona, overvolle portefeuilles van aannemers en overdracht van werkzaamheden vanwege personele wisselingen binnen de provinciale organisatie vertraging ontstaan in de uitvoering. In het budget was rekening gehouden met de uitvoering van 6 saneringen in 2021. Twee woningeigenaren hebben afgezien van sanering. Dat betekent dat 4 saneringen in 2022 in plaats van in 2021 gereed zullen komen. Op basis van de geraamde € 25.000,- per woning zal dan in 2022 € 100.000,- nodig zijn. Afspraken met bewoners zijn echter al gemaakt en ze maken onderdeel uit van het actieplan geluid. Uitvoering dient dus door te gaan in 2022. Bij de jaarrekening wordt voorgesteld een bedrag van € 100.000,- via de resultaatbestemming terug te vragen voor de uitvoering van de 4 genoemde saneringen.
2. De integrale beleidsnotitie 2021-2024 heeft qua proces een andere insteek gekregen na gesprekken met PS, besluitvorming in GS en is daarna verwoord in een brief aan PS. Er is een startnotitie opgesteld, die Gedeputeerde Staten in januari 2022 hebben vastgesteld, waarbij gekozen is voor het opnemen van twee scenario’s. Hierin hebben Gedeputeerde Staten de voorkeur uitgesproken voor scenario 2 die uit twee stappen bestaat om te komen tot een beleidskader. Deze eerste stap ligt daarbij als keuze voor en is gericht op een onderzoek/studie naar bodemvitaliteit in samenhang met de transitieprojecten die binnen de relevante opgaven, zoals landbouw, biodiversiteit, veenweide, water/klimaat en energietransitie plaatsvinden. Op basis van de uitkomsten van het onderzoek naar bodemvitaliteit zal de tweede stap worden gemaakt door het vaststellen van ambities, meetbare doelen, handelingsperspectieven en sturingsmechanismen om uiteindelijk de komen tot een geactualiseerd beleidskader. Dit zal vervolgens aan PS worden voorgelegd in 2022. Niet alle middelen zijn tot besteding gekomen in 2021, deze toelichting staat onder de financiële tabel van dit beleidsveld.
7. VTH beleid 2019-2023
Inzet van actieve publicatie
In 2021 is in afstemming met Juridische Zaken voorgenomen beleid op te stellen met een bredere reikwijdte dan alleen handhavingsbesluiten. De uitwerking daarvan moet nog plaatsvinden.
Prestatie-indicatoren voor VTH-taken en eenduidige meetbare registratie van naleving VTH taken.
Wettelijk gelden er procescriteria voor de uitvoering van VTH-taken. Deze criteria vormen twee cycli: de strategische (beleidsvormende) cyclus en de operationele (uitvoerende) cyclus. Deze twee cycli moeten dusdanig op elkaar aansluiten dat daarmee de cyclus sluitend en samenhangend wordt. Dit geheel wordt ook wel ‘BIG-8’ genoemd. In 2021 is het onderzoek (begeleid door een externe partij) naar de verbetering van de samenhang van onze Big-8 cyclus afgerond. Een deel van de conclusies en aanbevelingen zien ook op de prestatie-indicatoren voor de VTH-taken en een eenduidige, meetbare, registratie van de naleving van VTH-taken. De implementatie van het onderzoeksrapport volgt.
8. Wet natuurbescherming
We geven uitvoering aan de Wet natuurbescherming en handelen voor de onderdelen Hout, Gebieden, Soorten en Stikstof binnenkomende vergunning- en ontheffingsaanvragen af.
Door de dynamiek in dit werkveld, met name het stikstofdossier, is het afgelopen jaar hier intensief aan gewerkt en is daarnaast een bijdrage geleverd aan diverse beleidsmatige trajecten. In 2021 hebben we in totaal 1084 aanvragen Wet natuurbescherming en Wadlopen afgehandeld, dit zijn 250 aanvragen meer dan in 2020. Er zijn geen vergunningen van rechtswege verleend.
Prestatie indicatoren
| Onderwerp |
Indicator |
Doelwaarde 2021 |
Realisatie 2021 |
| VTH Jaarwerk-programma |
Voortgang taakafspraken aantal controles toezicht & handhaving door FUMO/ODG |
Controle conform jaarplanning |
In VTH Jaarverslag 2021 (2e kwartaal 2022). |
| VTH Uitvoering-programma |
Tijdigheid afgeven vergunningen, ontheffingen, beoordelen meldingen enz. * |
90% |
Uit een eerste analyse van de cijfers volgt dat de doelwaarde 2021 gehaald lijkt te zijn. In het VTH Jaarverslag 2021 (2e kwartaal 2022) volgt daarover nadere informatie. |
Big 8 samenhang verbeteren |
Afgerond onderzoek naar verbetering samenhang Big 8 |
Onderzoek is afgerond. |
Vergunningen van provinciale bedrijven zijn zo nodig aangepast op minimaliseren emissies zzs naar lucht en water |
100% |
5 vergunningvoorschriften van de 7 niet-afvalbedrijven in overeenstemming (71%) |
| Bedreigingen bodemverontreiniging (PFAS, ZZS) |
Integraal bodembeleid 2021-2024 en de Intentieverklaring Bodemafspraken. |
Één overzicht van de bedreigingen nieuwe stoffen. |
Het RIVM beheert een lijst met (potentieel)-zeer zorgwekkende stoffen. Zodra duidelijk is dat deze stoffen ook een negatief effect hebben op bodemkwaliteit wordt vanuit de startnotitie bodem een proces opgestart om hier invulling aan te geven binnen de landelijk geldende richtlijnen. |
| Aanvullend meetnet voor de zoutwinning onder de Waddenzee |
Uitvoeren monitoring 2019-2049 |
Actueel overzicht stand van zaken, teneinde bodemdaling door zoutwinning te monitoren. |
Actueel overzicht. |
| Wet milieubeheer, externe veiligheid |
Beheren Risicokaart |
Eén actuele Risicokaart |
Landelijk wordt gewerkt aan de vernieuwing van de risicokaart. Doordat de landelijke invoermodule tijdelijk buiten gebruik is zijn nieuwe gegevens nog niet ingevoerd. |
| Wet natuurbescherming |
Percentage tijdig verleende vergunningen en ontheffingen |
95% |
70% |
Toelichting:
Zeer zorgwekkende stoffen (ZZS)
Er waren 56 provinciale bedrijven beoordeeld op ZZS (zie brief met kenmerk 01895042 van 6 juli 2021) in 2019-2020. In 2021 moesten zeven vergunningvoorschriften, van de 18 niet-afvalbedrijven, in overeenstemming worden gebracht met de eisen voor ZZS. Daarvan worden bij twee niet-afvalbedrijven in de lopende revisievergunningtrajecten de vergunningvoorschriften nog aangepast. De afvalbedrijven zijn kwalitatief onderzocht op ZZS. In 2021 is gewerkt aan landelijke afspraken met de branchevereniging voor het continue streven naar verbetering van inzicht (incl. wijzigingen) in ZZS-emissies bij afvalbedrijven. Dit landelijke project loopt door in 2022.
Wet natuurbescherming
Over 2021 is 70% van de vergunningen tijdig verleend, in plaats van de doelwaarde van 90%, om drie redenen:
- het aantal aanvragen neemt toe;
- de zaken worden steeds complexer, waardoor het tijdig afhandelen van aanvragen steeds moeilijker wordt;
- de doorwerking van de uitspraak van de Raad van State in mei 2019 waarin het Programma Aanpak Stikstof (PAS) in strijd is met Europese natuurwetgeving. In de uitspraak heeft de Raad van State aangegeven dat uit de passende beoordeling die ten grondslag ligt aan het PAS niet de vereiste zekerheid kan worden ontleend dat de huidige achtergronddepositie de natuurlijke kenmerken van Natura 2000 gebieden niet zal aantasten. Ook in 2021 heeft de vergunningverlening stikstof meerdere weken stilgelegen in verband met landelijke en gerechtelijke ontwikkelingen. In 2021 zijn 229 stikstof aanvragen afgehandeld, in 2020 hebben we 81 aanvragen afgehandeld.
* Deze indicator is alleen aan het einde van het jaar te meten.
Wat heeft het gekost?
Bekijk uitgebreide tabel
- Exploitatie - Bedragen x € 1.000,-
- Lasten
- Structurele budgetten
- Tijdelijke budgetten
- Reserves
- Voorzieningen
- Overlopende passiva
- Totaal lasten
- Baten
- Structurele budgetten
- Tijdelijke budgetten
- Voorzieningen
- Overlopende passiva
- Totaal baten
- Saldo van lasten en baten
- Mutatie reserves
- Mutatie tijdelijke budgetten
- Resultaat van lasten en baten
-
Realisatie 2020
-
-
9.690
-
2.682
-
0
-
810
-
132
-
13.314
-
-
-
412
-
278
-
790
-
130
-
1.611
-
-
11.703
-
-
0
-
-4.729
-
-
6.974
-
Rekening 2021
-
-
10.170
-
2.744
-
300
-
817
-
156
-
14.188
-
-
-
942
-
632
-
795
-
156
-
2.524
-
-
11.664
-
-
-300
-
-294
-
-
11.070
Toelichting:
Per saldo is er een resultaat van € 2.236.000,- op dit beleidsveld.
Structurele budgetten
De lagere lasten € 219.000,- betreffen voor € 137.100,- de budgetten van het waterhuishoudingsplan. Niet alle uitgezette opdrachten binnen het waterhuishoudingsplan hebben geleid tot een betaling omdat de prestatie niet tijdig afgerond was. Bij de primaire waterkeringen deden zich minder kansen voor dan het beschikbare budget. Een onderbesteding van € 53.700 is er op het budget toezicht Wet natuurbescherming, doordat de uitvoeringsdienst niet voldoende personeel kon inzetten. Verder zijn er enkele kleine over- en onderbestedingen.
De hogere baten € 747.000,- betreffen met name de Wet uitvoering WABO, omdat voor een bedrag van € 167.600,- meer leges zijn ontvangen voor de bouwaanvragen dan waren begroot. Verder is een bedrag van € 649.500,- aan verbeurde dwangsommen geboekt. Er zijn in 2021 acht Invorderingsbeschikkingen dwangsommen milieu gestuurd, omdat de overtredingen milieu niet (tijdig) ongedaan zijn gemaakt. Drie facturen zijn naar drie BV’s gestuurd aan een bedrijf waar verscherpt toezicht speelt. Wanneer één BV betaalt, dan komen de andere twee facturen te vervallen (vrijwarende betaling). Het bedrag is, conform de reguliere werkwijze, volledig opgenomen in de voorziening dubieuze debiteuren. Daarnaast zijn er nog enkele kleine over- en onderbestedingen.
Tijdelijke budgetten
De lagere lasten van € 1.486.500,- betreffen voor € 195.400,- verplichtingen die in latere jaren tot besteding komen. Via de mutatie tijdelijke budgetten blijven deze budgetten beschikbaar voor besteding in 2022. De overige € 1.291.100,- betreft vrijval van verschillende budgetten.
Het budget van DU Bodemconvenant heeft voor € 888.600,- lagere lasten, ondanks dat bij de 2e berap 2021 middelen zijn doorgeschoven en bodemtrajecten zijn afgerond. Door diverse oorzaken die in samenhang pas naar voren kwamen in het laatste kwartaal, zoals corona, schaarse grondstoffen, trage logistiek en door een ongunstige waterstroming in deze periode is een in 2021 aanbesteed waterbodemsaneringsproject uitgelopen naar het eerste kwartaal van 2022. Dit geldt ook voor een in 2021 uitgevoerd bodemsaneringsproject, dit is niet tijdig in het laatste kwartaal is afgerond. De verplichting richting de aannemer liggen er echter wel en zal ook moeten worden voldaan na afronding. Daarom wordt voorgesteld een om bedrag van € 525.000,- via de resultaatbestemming terug te vragen voor de uitvoering van wettelijke taken vanuit de Wet bodembescherming die zijn vertraagd.
De overige vrijval is ontstaan doordat in het laatste kwartaal rekening is gehouden met budget voor de inhaalslag warme overdracht in het kader van bodemtaken rond de Omgevingswet. Vanwege het uitstel is de overdracht uitgesmeerd, ook zijn transitieprojecten rond de verbreding van het bodembeleid getemporiseerd vanwege de coronapandemie. De consequentie is dat er minder budget beschikbaar is. Dit wordt mogelijk ondervangen door aanvullend budget vanuit het Rijk doordat 2022 eveneens in zijn geheel een overgangsjaar is geworden.
Het budget programma Stikstof is voor € 117.000,- onder besteed. Dit komt grotendeels vanwege het beperkte aantal bijeenkomsten dat georganiseerd is in 2021. Hiervoor was een ruim budget gereserveerd, maar vanwege corona zijn veel bijeenkomsten niet of digitaal gehouden. Daarbij heeft ook het uitblijven van de doelstellingen van het Rijk en het ontbreken van het coalitieakkoord een rol gespeeld. Enkele onderzoeken die gepland stonden voor onder meer de gebiedsgerichte aanpak zijn daarom doorgeschoven naar 2022.
Reserves
Aan de lastenkant is het saldo van de onderbesteding van de reserves € 0,75 mln. Dit betreft een onderbesteding op de Breed cofinancieringsreserve (BCB) met betrekking tot POP3 maatregel Water. Dit bedrag blijft onderdeel van de BCB reserve.
Overlopende passiva
De overbesteding € 56.000,- is voornamelijk de overbesteding Fries Bestuursakkoord Waterketen. Dit is verrekend met de al ontvangen bijdrage.