Samenvatting grondbezit
In de begroting 2021 staat per beleidsdoel aangegeven wat we in 2021 willen realiseren (verwerving, verkoop en beheer). De geactualiseerde nota grondbeleid is in mei 2020 door Provinciale Staten vastgesteld en bepaalt de kaders waarin de verwerving van gronden en opstallen plaatsvinden.
Voor de ontwikkeling van natuur en infra worden traditioneel gronden aangekocht om te kunnen ruilen. Deze opgaven worden in meerdere jaren gerealiseerd. Nieuwe opgaven zoals stikstof, veenweide en energie betekenen vaak nieuwe grondstrategiën, maar ook koppelkansen met bestaande opgaven. Wij werken via vastgestelde aankoopstrategieplannen, gronddatabase en grondexploitaties aan een verantwoorde aan- en verkoop van gronden t.b.v. al onze opgaven en doen dit vaak samen met onze partners binnen Natuer mei de Mienskip, gebiedscommissies en Veenweide.
Grond is vaak een strategisch middel om ambities in onze opgaven te realiseren. Om hier passend op te kunnen inspelen is het grondbeleid geactualiseerd en heeft de provincie de mogelijkheid om strategische courante gronden aan te kopen om in de toekomst invulling aan haar provinciale opgaven te kunnen geven. Tevens willen wij meer met onze partner werken aan een Fryske Grûnbank zodat onze gemeenschappelijke ambities efficiënter kunnen worden verwezenlijkt.
Programma 2 – Infrastructuur
Rondom de infra projecten Drie Tunnels (N359), de Skieding (N358) en Uterwei (N358), Snitserdyk (N354) vraagt momenteel de grootste inzet om de benodigde percelen minnelijke te verwerven en in eigendom te krijgen. De meeste percelen zijn reeds minnelijk verworven, maar dit zal zoals het er nu uitziet niet voor alle percelen gaan lukken. Hiervoor zijn wij sinds vorig jaar met de voorbereidingen rondom de administratieve onteigeningsprocedure begonnen. Minnelijke verwerving blijft het uitgangspunt en gelukkig zijn wij ook met een aantal eigenaren erop deze wijze uitgekomen, waardoor het aantal onteigeningsdossiers nog steeds afneemt. De voorbereiding van deze onteigeningsdossiers vraagt gezien het specialistisch karakter en de geëiste volledigheid ervan veel inzet van de afdeling Vastgoed en Grondzaken.
De andere projecten zoals De Centrale As, De Haak om Leeuwarden, knooppunt Joure en de N381 en de N381 2×2 werken wij aan afrondende zaken. De weg is aangelegd echter diverse afspraken moeten juridisch en kadastraal verder worden uitgewerkt. Tevens dienen de restgronden van deze projecten nog te worden verkocht.
Een deel van de realisatie staat door het coronavirus echter wel onder druk omdat persoonlijke gesprekken t.b.v. minnelijke verwerving nu niet altijd mogelijk zijn.
In totaal hebben in 2020 52 transacties plaatsgevonden die zijn gerelateerd aan de infrastructurele projecten van de provincie.
Programma 3 – Omgeving
In het kader van programma 3 is een portefeuillestrategie Landelijk gebied opgesteld welke uitgaat van een realisatie van Natuur Netwerk Nederland (NNN) met prioriteit 1, 2, 3 en 4 zijnde: de Europese verplichtingen (KRW, N2000 en prioritaire provinciale ambitie); prioritaire provinciale opgave (De Mieden, Beekdal-Linde, Koningsdiep). Natuurgebieden met prioriteit 4 (overige provinciale ambitie).
Dit jaar wordt gestart met het plan “Mieden op zijn mooist”. Aangekochte percelen buiten het NNN, de ruilgronden, die niet inzetbaar zijn voor uitruil met NNN gronden worden verkocht, ingezet voor andere doelen of worden in de strategische grondvoorraad ingebracht. Tevens is in samenwerking met Natuer mei de Mienskip een start gemaakt met het pilotgebied Burgumermar-De Leijen en worden de actuele opties nu verkend. Deze pilot zal gedurende twee jaar worden gevolgd, waarna een definitieve keuze kan worden gemaakt in de aanpak.
Uitgaande van inzet op de verwerving/realisatie van de NNN gronden met prioriteit 1, 2 en het plan “Mieden op zijn mooist” wordt de realisatie van 130 hectare begroot (dit betreft SKNL afwaardering en verwerving). De verkoop van ingerichte natuurgronden wordt begroot op 150 hectare per jaar, waarvan de verkoop van ingerichte natuur binnen Oude Willem nu wordt voorbereid.
Daarnaast zijn wij actief in 2 kansrijke gebieden van Veenweide, namelijk Aldeboarn De Deelen en Hegewarren. In beide gebieden vinden gesprekken plaats over verplaatsen van landbouwbedrijven waarvoor in eerdere besluitvorming Provinciale Staten middelen voor beschikbaar hebben gesteld. Het definitief gebiedsplan voor Aldeboarn De Deelen moet nog worden vastgesteld, waar daarna ook een aankoopstrategieplan voor dit gebied kan worden opgesteld. Voor Hegewarren heeft dit al plaatsgevonden. In de Hegewarren hebben wij reeds overeenstemming bereikt met enkele eigenaren over de aankoop van hun perceel..
Provinciale grondbank en Fryske Grûnbank
Op 27 mei 2020 hebben Provinciale Staten de Nota Grondbeleid 2020 vastgesteld. Belangrijk onderdeel daarin is het voornemen te komen tot een provinciale grondbank onder beheer van de afdeling Vastgoed en Grondzaken. In deze provinciale grondbank worden alle gronden welke nodig zijn ten behoeve van de verschillende provinciale opgaven – inclusief de nieuw te vormen strategische voorraad- opgenomen en er wordt een integraal afwegingskader ontwikkeld voor de inzet van deze gronden. Momenteel wordt er gewerkt aan het ontwerpen van rapportage-modules vanuit ons vastgoedregistratiesysteem om dit gemakkelijker mogelijk te maken. Daarnaast zal er een interne grondtafel worden ingesteld vanuit alle opgaven die met grond te maken hebben, om op die manier de integraliteit te versterken en waarborgen. De bemensing van de afdeling Vastgoed en Grondzaken zal worden uitgebreid om deze taken goed te kunnen vervullen.
In de tweede helft van 2020 is in een werkgroep samen met stakeholders nagedacht over de invulling van de Fryske Grûnbank. Deze moet zich vooral buigen over de beschikbaarheid van grond en ten dienste staan cq adviserend optreden richting enerzijds de gebiedscommissies en anderzijds de provincie, bijv. daar waar het gaat om het inzetten van de provinciale strategische grondvoorraad. Het eindrapport van de werkgroep zal naar verwachting in mei 2021 aan de PCLG worden voorgelegd.
Strategische aankopen
In het nieuwe grondbeleid kunnen wij strategische grond verwerven. De provincie verwerft alleen gronden voor de inzet van haar huidige en toekomstige opgaven en beleid. De mogelijkheid van strategische aankopen achten wij wenselijk om snel te kunnen inspelen op kansen die zich in de markt voor doen of om gronden te kunnen vasthouden. Zoals aangegeven is het de bedoeling dat de Fryske Grûnbank ons daarin ook zal adviseren. Wij hebben hiervoor € 23,5 miljoen beschikbaar en een besluit tot aankoop wordt altijd door ons college zelf gedaan. Wij verwachten dat de 1e concrete aankoopvoorstellen binnenkort aan ons worden voorgelegd. In dat geval rapporteren wij daarover in de volgende berap.
Risico’s
We zien nog steeds dat de verwerving van gronden soms complex is door de coronamaatregelen vanwege de vaak persoonlijke contacten die hiervoor nodig zijn. Tot op heden leidt dit niet tot vertragingen in de projecten. Bij het project oneigenlijk gebruik provinciale eigendommen waarin gebruikers worden benaderd zien wij wel vertraging in het project ontstaan omdat wij het niet gepast vinden deze gebruikers in deze tijd persoonlijk te benaderen, wat bij dit project wel gebruikelijk is. Wij verwachten de opgelopen achterstanden in 2021 en 2022 weer in te kunnen lopen.