Wat willen we bereiken?
Het doel van het Friese taalbeleid is dat het gebruik van de Friese taal, inclusief de steektalen, natuurlijk en vanzelfsprekend is en blijft, zowel in ons onderwijs, het openbare leven als in onze vrije tijd. 2021 is het eerste jaar van ons taalbeleid voor de periode 2021-2024, zoals vastgelegd in de drie programmalijnen uit de beleidsnota Nij Poadium. Voor het onderwijs werken wij toe naar een rijk taalaanbod op school waarin alle leerlingen (van peuter tot promovendus) optimaal Fries kunnen leren en waardoor de onderwijskwaliteit van het vak Fries toeneemt. We willen dat het Fries overal te zien en te horen is in het straatbeeld en het openbare leven, ook in formele zin.
Op grond van de Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer (BFTK 2019-2023) heeft de provincie Fryslân de rol van Taalskipper. Als Taalskipper zorgt de provincie in overleg met het Rijk voor heldere aansturing, ambitie en samenwerking in het Friese taaldossier in de provincie Fryslân. Daarnaast financieren wij diverse taal(onderwijs)instellingen om ons beleid uit te voeren. We vergen deze instellingen om meer en beter samen te werken om zo te komen tot een beter op elkaar en de beleidsdoelen aansluitende taal(onderwijs)infrastructuur.
Als provincie geven wij als Friestalig bestuursorgaan het goede voorbeeld door altijd in het eerste contact met Friezen in onze provincie het Fries te gebruiken.
Welke resultaten willen we in 2021 behalen?
Programmalijn Frysk yn ús ûnderwiis
- In samenwerking met de onderwijsinspectie versterken we het toezicht op het vak Frysk in het primair en voortgezet onderwijs.
- Met de 1-meting van het Taalplan Frysk 2030 toetsen we het taalprofiel en bevragen we scholen in het primair en voortgezet onderwijs op hun ambitie en de doorgaande leerlijn Frysk op school.
- Ook scholen in de onderwijssectoren waar het aanbieden van het vak Frysk niet wettelijk verplicht is (voorschoolse opvang, middelbaar beroepsonderwijs, hoger beroepsonderwijs, wetenschappelijk onderwijs en speciaal onderwijs) worden aangemoedigd om het aanbod Frysk op passende wijze te verstevigen. Hiermee wordt ook gewerkt aan een doorgaande leerlijn Frysk.
- Ter uitvoering van het Taalplan Frysk 2030 stellen we een ambitiebudget in voor scholen in alle onderwijssectoren om de kwaliteit van het vak Frysk te verbeteren en het professionaliseren van leerkrachten.
- We starten met de realisatiefase van de vernieuwing van kerndoelen voor het vak Frysk.
- Via deelname aan het ECCA-project stimuleren wij uitwisseling van Friese scholen met scholen in regio’s met een minderheidstaal.
Programmalijn Frysk yn ús iepenbiere libben
- Als uitvoering van de rol van Taalskipper brengen wij bestuurders van gemeenten, Wetterskip Fryslân en de Veiligheidsregio Fryslân bij elkaar en stimuleren we dat ze actief met het uitvoeren van het Friese taalbeleid en (het komen tot) een langetermijnvisie op het Fries aan de slag gaan.
- Wij ontwikkelen een visie op de zichtbaarheid van het Fries in afstemming met het Rijk en de Friese bestuursorganen als onderdeel van de langetermijnagenda Frysk.
- Om het actief gebruik van het Fries in de nieuwe media/ het digitale domein te stimuleren en de kwaliteit van het geschreven Fries te verhogen, zorgen wij, met onze partners, voor de doorontwikkeling van de ‘Digitale Helpmiddels
- De uitkomsten van het provinciaal onderzoek ‘Frysk yn de ekonomy’ zetten we om naar beleid. Met inzichtelijke do’s en don’ts kunnen bedrijven waar dat het beste past, eenvoudiger met het Fryk aan de slag gaan.
- Via onze subsidieregelingen en ons prijzenbeleid stimuleren wij de zichtbaarheid en het gebruik van het Frysk.
Programmalijn Frysk yn ús frije tiid
- Door het subsidiëren van Omrop Fryslân zorgen we dat het Frysk op de radio, televisie en online een vanzelfsprekende stevige positie houdt.
- Via een nieuwe subsidie stimuleren we regionale (online) media in het gebruik van het Frysk.
- Wij positioneren het Frysk als Europese regionale taal door actief lid te zijn van het Network to promote linguistic diversity (NPLD) en Mercator.
- We promoten en faciliteren via onze bijdrage aan het programma voor Leeuwarden City of Literature en onze bestaande subsidieregelingen de Friese literatuur.
Prestatie indicatoren
Onderwerp | Indicator | Doelwaarde 2021 |
---|---|---|
Frysk yn ús ûnderwiis | Percentage van de scholen voor primair en voortgezet onderwijs die een vernieuwd taalprofiel hebben. | 75% |
Frysk yn ús iepenbiere libben | Aantal gemeente met een verordening Fries taalgebruik en vastgesteld nota taalbeleid | 100% |
Frysk yn ús frije tiid | Aantal schrijversbeurzen | 3 | Aantal prijzen | 4 |
Wat mag het kosten?
- Bedragen x € 1.000,-
- Totaal lasten
- Totaal baten
- Saldo van lasten en baten
-
Realisatie 2019
- 9.638
- 363
- 9.275
-
Begroting 2020
- 11.571
- 36
- 11.535
-
Begroting 2021
- 10.992
- 0
- 10.992
-
Begroting 2022
- 10.943
- 0
- 10.943
-
Begroting 2023
- 10.981
- 0
- 10.981
-
Begroting 2024
- 10.822
- 0
- 10.822
Toelichting:
Passend bij de fase van het project is er in 2019 minder uitgegeven aan het Deltaplan Frysk als dat begroot is in 2020. De iets hogere lasten in 2020 t.o.v. 2021 komen grotendeels door de extra bijdrage aan de Fryske Akademy in 2020 (€ 550.000 in 2020 t.o.v. € 200.000 de jaren daarna) en de afloop van de middelen onder het Deltaplan Frysk in 2020. In de lasten van de jaren 2021 t/m 2023 zijn geen grote verschillen tussen de jaren te zien. Na 2024 lopen de middelen voor beleidsnota Nij Poadium af (ca. € 2,3 miljoen per jaar in dit beleidsveld voor Taalbelied en transitie Fryske Akademy).
- Specificatie Exploitatie - bedragen in € 1.000
- Lasten
- Structurele budgetten
- Tijdelijke budgetten
- Voorzieningen
- Totaal lasten
- Baten
- Structurele budgetten
- Tijdelijke budgetten
- Totaal baten
- Saldo van lasten en baten
- GS budgetautorisatie
- AFUK
- AU Friese taal voortgezet onderwijs
- Basisvoorzieningen Frysk
- Basisvoorzieningen Frysk plus
- Boeken fan Fryslan
- Cedin Frysk bernetydskrift Tsjek
- Cedin Frysk jongereintydskrift LinKk
- Cedin Frysk yn it underwiis
- Cedin Fryske skoalleradio en TV
- CSG Liudger MFU/MVO
- Dichter fan Fryslan
- Digitale hulpmiddelen Fries
- Dingtiid Orgaan voor de Friese taal
- Europees buro foar lytse talen (EBLT)
- FERS PLF LesNo lesbefoardering
- FERS PLF Tomke lesbefoardering
- Friese taal materiele instandhouding in onderwijs
- Friese taal Rijk
- Frysk yn de skreaune media
- Fryske Akademy
- Fryske literer tydskrift De Moanne
- Fryske Rie
- Fryske taal yn it underwiis
- Implementatie taalwetgeving
- It Frysk Amateur Toaniel (IFAT)
- Mercator Europeesk Kennissintrum foar Meartaligens
- Network to Promote Linguistic Diversity NPLD
- NHL Kennis en Bedrijfsnetwerk taalcoordinatoren
- NHL Learare-opliedings Frysk
- Omrop Fryslan
- Prizen literatuer wittenskip
- Ried fan Fryske beweging
- RuG Leerstoel Friese taal- en letterkunde
- Sintrum Frysktalige Berne-opfang SFBO
- St Gysbert Japicx-hus
- St Hispel Frysk literer tydskrift Hjir
- St It Skriuwerboun
- St Ons Bildt
- St Stellingwarver Schrieversronte
- St Utjouwerij Frysk Toaniel (STUFT)
- Stellingwerfs
- Stenden learare-oplieding Frysk
- Taalbelied
- Taalkado
- Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer
- Deltaplan Frysk basisvoorzieningen
- Deltaplan Frysk en implementatie taalwet
- Deltaplan Frysk Lan fan taal
- Deltaplan Frysk plus
- Digitale hulpmiddelen Fries
- Dingtiid Orgaan voor de Friese taal
- Frysk Film Platform
- Frysk yn de skreaune media
- Fryske Akademy transitie
- Leeuwarden Fryslan City of Literature
- Prizebelied
- RuG Leerstoel Friese taal- en letterkunde
- Taalbelied
- Jorritsma-Boschmafonds
- Friese taal Rijk
- Stellingwerfs
- Deltaplan Frysk en implementatie taalwet
- Deltaplan Frysk plus
- Fryske Akademy transitie
- Taalbelied
-
Realisatie 2019
- 562
- 66
- 0
- 0
- 171
- 17
- 17
- 770
- 101
- 100
- 3
- 0
- 109
- 10
- 0
- 25
- 394
- 42
- 0
- 1.183
- 73
- 5
- 0
- 0
- 10
- 203
- 11
- 36
- 177
- 666
- 0
- 19
- 0
- 572
- 9
- 35
- 0
- 2
- 45
- 17
- 0
- 64
- 0
- 160
- 186
- 5.861
- 1.614
- 234
- 282
- 388
- 378
- 54
- 100
- 80
- 16
- 0
- 64
- 110
- 457
- 3.776
- 1
- 1
- 9.638
- 1
- 0
- 1
- 4
- 333
- 16
- 9
- 363
- 363
- 9.275
-
Begroting 2020
- 575
- 68
- 0
- 0
- 231
- 17
- 17
- 787
- 104
- 113
- 3
- 0
- 112
- 10
- 0
- 29
- 403
- 37
- 0
- 1.127
- 75
- 5
- 0
- 0
- 10
- 208
- 12
- 38
- 181
- 749
- 97
- 20
- 0
- 586
- 9
- 36
- 4
- 2
- 25
- 17
- 59
- 65
- 0
- 165
- 245
- 6.239
- 1.727
- 760
- 0
- 701
- 580
- 23
- 150
- 80
- 550
- 100
- 0
- 110
- 551
- 5.332
- 0
- 0
- 11.571
- 0
- 36
- 36
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 36
- 11.535
-
Begroting 2021
- 588
- 69
- 379
- 46
- 198
- 17
- 17
- 806
- 106
- 99
- 3
- 148
- 114
- 11
- 24
- 30
- 409
- 50
- 84
- 1.127
- 77
- 5
- 1.024
- 211
- 11
- 213
- 12
- 39
- 185
- 766
- 80
- 20
- 112
- 599
- 9
- 36
- 4
- 3
- 26
- 18
- 24
- 67
- 491
- 168
- 0
- 8.521
- 120
- 150
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 200
- 315
- 0
- 0
- 1.685
- 2.470
- 0
- 0
- 10.992
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 10.992
-
Begroting 2022
- 588
- 69
- 379
- 46
- 198
- 17
- 17
- 806
- 106
- 99
- 3
- 148
- 114
- 11
- 24
- 30
- 409
- 50
- 84
- 1.127
- 77
- 5
- 1.024
- 211
- 11
- 213
- 12
- 39
- 185
- 766
- 31
- 20
- 112
- 599
- 9
- 36
- 4
- 3
- 26
- 18
- 24
- 67
- 491
- 168
- 0
- 8.473
- 120
- 150
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 200
- 338
- 0
- 0
- 1.663
- 2.470
- 0
- 0
- 10.943
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 10.943
-
Begroting 2023
- 588
- 69
- 379
- 46
- 198
- 17
- 17
- 806
- 106
- 99
- 3
- 148
- 114
- 11
- 24
- 30
- 409
- 50
- 84
- 1.127
- 77
- 5
- 1.024
- 211
- 11
- 213
- 12
- 39
- 185
- 766
- 69
- 20
- 112
- 599
- 9
- 36
- 4
- 3
- 26
- 18
- 24
- 67
- 491
- 168
- 0
- 8.511
- 120
- 150
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 200
- 248
- 0
- 0
- 1.753
- 2.470
- 0
- 0
- 10.981
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 10.981
-
Begroting 2024
- 588
- 69
- 379
- 46
- 198
- 17
- 17
- 806
- 106
- 99
- 3
- 148
- 114
- 11
- 24
- 30
- 409
- 50
- 84
- 1.127
- 77
- 5
- 1.024
- 211
- 11
- 213
- 12
- 39
- 185
- 766
- 60
- 20
- 112
- 599
- 9
- 36
- 4
- 3
- 26
- 18
- 24
- 67
- 491
- 168
- 0
- 8.502
- 120
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 200
- 0
- 0
- 0
- 2.000
- 2.320
- 0
- 0
- 10.822
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 10.822