Programma 5: Mienskip

5.2 Cultuur en erfgoed

Begroting

Wat willen we bereiken?

Met kunst en cultuur willen wij de mienskip verder versterken en bijdragen aan maatschappelijke participatie. Een mienskip die Friezen bindt door te genieten van kunst en cultuur. Wij dragen bij aan een sterke culturele infrastructuur door toonaangevende instellingen en organisaties in Fryslân te subsidiëren. Voortbouwend op de ervaringen en opbrengsten van LF2018 zetten we met een sterk en interessant cultureel aanbod in op verbetering van het vestigings- en verblijfsklimaat en uitbreiding van cultuurtoerisme. In de paragraaf Grote projecten gaan we nader in op het programma voor LF2028. Het jaar 2020 is het laatste jaar van de huidige beleidsbrief Mei hert, holle en hannen. In de lopende beleidsperiode (2017-2020) voeren we een heroriëntatie uit op ons kunst- en cultuurbeleid en zetten we in op meer flexibiliteit. In 2020 zullen onafhankelijke adviescommissies advies uitbrengen over de kunstinfrastructuur voor de beleidsperiode 2021-2024.

Wij streven naar een aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor iedereen en versterken daarmee de leefbaarheid. Hierbij werken we waar mogelijk samen met de Friese gemeenten. Sinds 2017 hebben we voor heel Fryslân een cultuur-educatief programma. Dit programma zet in op deskundigheidsbevordering, visieontwikkeling en eigenaarschap van de school, via maatwerk. Op deze manier draagt de provincie bij aan de samenwerking tussen culturele partners en het primair onderwijs. Tevens stimuleren wij eenzelfde ontwikkeling op het voortgezet onderwijs. In 2020 wordt in het hele land gevierd dat Nederland 75 jaar geleden is bevrijd. We vinden het belangrijk dat dit moment in onze geschiedenis ook in Fryslân wordt herdacht en gevierd. Daartoe willen we projecten ondersteunen op het gebied 75 jaar vrijheid in onze provincie.

Fryslân is een provincie met veel cultuurhistorie en erfgoed, van oude melkfabrieken tot terpen en beschermde dorpsgezichten. Wij willen Friese monumenten, archeologie en cultuurhistorische waarden graag behouden en versterken, zodat ze functioneel gebruikt kunnen worden en toegankelijk blijven voor een breed (toeristisch publiek. Daarnaast zijn de Friese musea belangrijk voor het beheer, behoud en toegankelijk maken van erfgoed. In 2020 nodigen we de musea uit om met meerjarenplannen te komen voor de beleidsperiode 2021-2024. Besluitvorming over subsidies aan musea vindt in 2020 plaats, op basis van onafhankelijke advisering. Begin 2020 presenteren we de nieuwe uitvoeringsnota Erfgoed 2020-2024 als opvolger van de nota ‘Weardefol Fryslân.’

Verder werken we de komende jaren aan de visie kerkenaanpak voor het leegkomen en herbestemmen van kerken. Rondom boerderijen speelt de problematiek van bedrijfsbeëindiging/leegstand en achterstand in onderhoud en restauratie. We zetten ons in voor de bescherming, het onderzoek en publieksvoorlichting met betrekking tot het archeologische erfgoed, zoals terpen. Ook werken we samen met het Rijk aan de erfgoeddeal. Erfgoed kan zo doorwerken en van meerwaarde zijn voor de grote ruimtelijke transities op het gebied van energie- en klimaatlandschappen. Ten slotte beschermen en ontwikkelen we cultuurhistorische elementen en structuren zoals beschermde gezichten en dijken, waarbij de thematische structuurvisie Grutsk op ‘e Romte en het Iepen Mienskipsfûns en onze beleidsadvieskaarten op gebied van archeologie, cultuurhistorie en landschapstypen belangrijke instrumenten vormen. Belangrijk is de doorwerking via het ruimtelijke spoor en in onze eigen plannen en projecten waarbij de advisering van het provinciaal ruimtelijk kwaliteitsteam een belangrijke rol speelt.

Resultaten bestuursakkoord
51. programma LF2028
52. economische effecten cultuur – een deel van de culturele activiteiten draagt meetbaar bij tot positieve economische effecten
53. behoud beheer erfgoed – het behoud en beheer van erfgoed krijgt een meer solide, structurele basis
54. opknappen rijksmonumenten – er zijn minstens 125 rijksmonumenten opgeknapt

Welke resultaten willen we in 2020 behalen?

  • We continueren de lopende subsidierelaties met onze culturele instellingen tot en met 2020 en nemen een besluit over de kunst en museuminfrastructuur vanaf 2021.
  • Via onze subsidieregelingen versterken we het artistiek klimaat door subsidies aan festivals, cross-over projecten en culturele producties;
  • We stimuleren amateurkunst en een laagdrempelig cultureel aanbod voor alle leeftijdsgroepen door o.a. het IMF, regeling Iepenloftspullen, koorbegeleiding, culturele vernieuwing, cultuur en ouderen;
  • Wij geven een kwaliteitsimpuls geven aan het cultuuronderwijs op de Friese scholen (uitgezonderd gemeente Leeuwarden), via het programma Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) en de pilot cultuureducatie in het voortgezet onderwijs;
  • We ondersteunen projecten in Fryslân in het kader van 75 jaar vrijheid;
  • Wij stimuleren talentontwikkeling door projecten van jonge makers op het gebied van beeldende kunst, film, theater, dans en muziek te ondersteunen;
  • We helpen het Friese culturele erfgoed zichtbaar te maken door het subsidiëren van onze provinciale musea en Tresoar.
  • Via de subsidieregeling monumenten en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân ondersteunen we de restauratie en herbestemmingsplannen van monumenten en karakteristieke bouwwerken.
  • Via onze subsidies aan een aantal instellingen en netwerken op het gebied van erfgoed en monumenten (onder andere kerken) en archeologie zorgen wij voor het beheer en behoud van ons erfgoed.
  • Wij stimuleren publieksvoorlichting over archeologisch erfgoed onderzoek via het ondersteunen van archeologische steunpunten.
  • Samen met het Rijk voeren we het terpenproject samen met het Rijk.
  • Wij adviseren gemeenten en andere partijen over het behoud en de ontwikkeling van cultuurhistorisch erfgoed in hun plannen, op basis van de doorwerking van de thematische structuurvisie Grutsk op’e Romte, FAMKE en de Cultuurhistorische Kaart in de ruimtelijke plannen.

Wat mag het kosten?

Onderstaande voorstellen bestuursakkoord zijn verwerkt in bovenstaande tabel.

Eerste bestuursrapportage

Gewenste resultaten

Beleid

  • Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald
  • Het voorgenomen gewenst resulaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald

Tijd

  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald
  • Het voorgenomen gewenste resulaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald

Geld

  • T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  Beleid Tijd Geld
1 We continueren de lopende subsidierelaties met onze culturele instellingen tot en met 2020 en nemen een besluit over de kunst en museuminfrastructuur vanaf 2021.
2 Via onze subsidieregelingen versterken we het artistiek klimaat door subsidies aan festivals, cross-over projecten en culturele producties;
3 We stimuleren amateurkunst en een laagdrempelig cultureel aanbod voor alle leeftijdsgroepen door o.a. het IMF, regeling Iepenloftspullen, koorbegeleiding, culturele vernieuwing, cultuur en ouderen;
4 Wij geven een kwaliteitsimpuls geven aan het cultuuronderwijs op de Friese scholen (uitgezonderd gemeente Leeuwarden), via het programma Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) en de pilot cultuureducatie in het voortgezet onderwijs;
5 We ondersteunen projecten in Fryslân in het kader van 75 jaar vrijheid;
6 Wij stimuleren talentontwikkeling door projecten van jonge makers op het gebied van beeldende kunst, film, theater, dans en muziek te ondersteunen;
7 We helpen het Friese culturele erfgoed zichtbaar te maken door het subsidiëren van onze provinciale musea en Tresoar.
8 Via de subsidieregeling monumenten en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân ondersteunen we de restauratie en herbestemmingsplannen van monumenten en karakteristieke bouwwerken.
9 Via onze subsidies aan een aantal instellingen en netwerken op het gebied van erfgoed en monumenten (onder andere kerken) en archeologie zorgen wij voor het beheer en behoud van ons erfgoed.
10 10. Wij stimuleren publieksvoorlichting over archeologisch erfgoed onderzoek via het ondersteunen van archeologische steunpunten.
11 Samen met het Rijk voeren we het terpenproject samen met het Rijk.
12 Wij adviseren gemeenten en andere partijen over het behoud en de ontwikkeling van cultuurhistorisch erfgoed in hun plannen, op basis van de doorwerking van de thematische structuurvisie Grutsk op’e Romte, FAMKE en de Cultuurhistorische Kaart in de ruimtelijke plannen.

Toelichting:

Als gevolg van het Corona virus kunnen mogelijk niet alle festivals, producties en iepenloftspullen vinden. Welke dat mogelijk kunnen zijn in nu nog niet te overzien.
5. Vanwege de Corona-maatregelen zullen er in het voorjaar van 2020 geen projecten plaatsvinden in het kader van 75 jaar vrijheid. De provincie heeft in 2020 subsidie verleend aan 10 projecten. Er wordt geïnventariseerd welke projecten in aangepaste vorm, op een later moment dit jaar of in 2021 alsnog kunnen worden gerealiseerd.
8. Om de komende vier jaar ieder jaar een subsidieplafond van gelijke omvang open te kunnen stellen, is het nodig om de begroting gelijkmatig over de jaren te verdelen. Met bijgevoegde begrotingswijziging wordt het bestedingsritme op die manier aangepast.

Prestatie indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2020 Prognose 2020
Cultuurparticipatie en educatie Aantal leerkrachten primair onderwijs, dat heeft meegedaan aan deskundigheidsbevordering in het kader van KEK-programma 90
Aantal scholen dat inzet op de verbinding tussen cultuur- en taalonderwijs Minimaal 50% van de aan het KEK-programma deelnemende scholen
De provinciaal gesubsidieerde musea en erfgoedinstellingen maken een programma voor ‘Help pake en beppe de vakantie door’ en voor de Nationale Museumweek. 4
Aantal culturele instellingen dat een educatief programma aanbiedt. 10
Artistiek klimaat Voor de versterking en verbreding van het culturele aanbod subsidiëren we een aantal culturele organisaties die buiten de boekjaarsubsidie vallen 6
Aantal culturele festivals dat een bijdrage levert aan het artistiek klimaat 11
Aantal producties waarin professionele en amateurorganisaties samenwerken. 4
Aantal cross-over projecten 6
Talentontwikkeling Projecten met jonge makers (afspraken met boekjaarinstellingen/binnen Station Noord 2.0/provinciale regelingen Cultuur) 6
In 2020 reiken we de Vredeman de Vriesprijs voor architectuur, de Bernlef muziekprijs en de Pyt van der Zeeprijs voor Friestalig amateurtoneel uit. Zijn uitgereikt
Cultureel erfgoed Exposities die bijdragen aan het Ferhaal fan Fryslân 3
Ontsluiten erfgoed breed publiek Projecten in samenwerking met Gastvrijheidseconomie 2
Archeologie Aantal archeologische steunpunten 11
Monumentenzorg Aantal restauraties en herbestemmingen van (Rijks) monumenten (SUMO). 40*

Toelichting:

* Monumentenzorg: de doelwaarde van 65 is bij nader inzien te hoog. Een realistischere doelwaarde is 40 restauraties en/ of herbestemmingen. Deze doelwaarde sluit ook aan bij resultaat 55 uit het Bestuursakkoord: er zijn minimaal 125 rijksmonumenten opgekapt in de periode 2019-2023.

Tweede bestuursrapportage

Gewenste resultaten

Beleid

  • Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald
  • Het voorgenomen gewenst resulaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald

Tijd

  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald
  • Het voorgenomen gewenste resulaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald

Geld

  • T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  Beleid Tijd Geld
1 We continueren de lopende subsidierelaties met onze culturele instellingen tot en met 2020 en nemen een besluit over de kunst en museuminfrastructuur vanaf 2021.
2 Via onze subsidieregelingen versterken we het artistiek klimaat door subsidies aan festivals, cross-over projecten en culturele producties;
3 We stimuleren amateurkunst en een laagdrempelig cultureel aanbod voor alle leeftijdsgroepen door o.a. het IMF, regeling Iepenloftspullen, koorbegeleiding, culturele vernieuwing, cultuur en ouderen;
4 Wij geven een kwaliteitsimpuls geven aan het cultuuronderwijs op de Friese scholen (uitgezonderd gemeente Leeuwarden), via het programma Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) en de pilot cultuureducatie in het voortgezet onderwijs;
5 We ondersteunen projecten in Fryslân in het kader van 75 jaar vrijheid;
6 Wij stimuleren talentontwikkeling door projecten van jonge makers op het gebied van beeldende kunst, film, theater, dans en muziek te ondersteunen;
7 We helpen het Friese culturele erfgoed zichtbaar te maken door het subsidiëren van onze provinciale musea en Tresoar.
8 Via de subsidieregeling monumenten en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân ondersteunen we de restauratie en herbestemmingsplannen van monumenten en karakteristieke bouwwerken.
9 Via onze subsidies aan een aantal instellingen en netwerken op het gebied van erfgoed en monumenten (onder andere kerken) en archeologie zorgen wij voor het beheer en behoud van ons erfgoed.
10 Wij stimuleren publieksvoorlichting over archeologisch erfgoed onderzoek via het ondersteunen van archeologische steunpunten.
11 Samen met het Rijk voeren we het terpenproject samen met het Rijk.
12 Wij adviseren gemeenten en andere partijen over het behoud en de ontwikkeling van cultuurhistorisch erfgoed in hun plannen, op basis van de doorwerking van de thematische structuurvisie Grutsk op’e Romte, FAMKE en de Cultuurhistorische Kaart in de ruimtelijke plannen.

Toelichting:

Algemeen:
De maatregelen ter bestrijding van het coronavirus hebben grote gevolgen gehad voor de culturele sector. Dit betekent dat activiteiten en voorstellingen in veel gevallen niet of in aangepaste vorm hebben plaatsgevonden. Volgens de coulanceregeling subsidies is gekeken hoe hier mee om te gaan. Per brief van 27 augustus 2020 (met kenmerk 01791770) zijn PS nader geïnformeerd over de aanvullende steun aan cultuur i.v.m. Corona c.s.

1. Het jaar 2020 is het laatste jaar van de vierjarige subsidie aan de diverse culturele instellingen. In 2020 zijn de voorbereiding getroffen voor de subsidiëring op basis van de nieuwe regeling Kunst. Op basis van de adviezen van de onafhankelijke adviescommissie hebben GS daarover in juni besloten welke kunstorganisaties voor periode 2021-2024 een subsidie krijgen. Omdat de adviescommissie dit jaar al werkzaam is en daarvoor kosten zijn gemaakt, wordt met bijgevoegde begrotingswijziging een deel van het budget voor de adviescommissie naar voren gehaald. Daarom wordt op het onderdeel ‘geld’ rood gerapporteerd.

2/3 De subsidies zijn beschikt, maar vanwege de coronamaatregelen kunnen de activiteiten dit jaar niet of deels plaatsvinden. Festivals Oerol, Explore the North, Noorderlijk Film Festival en frUitfestival hebben aangegeven dit jaar wel activiteiten uit te voeren, hetzij wel op een andere wijze, om zowel publiek, subsidiënten en makers tegemoet te komen. Alle iepenloftspullen die subsidie hebben aangevraagd binnen de iepenloftspulregeling voor 2020 hebben aangegeven hun activiteiten door te schuiven naar 2021.

5. In het kader van 75 jaar vrijheid hebben tien instellingen provinciale subsidie ontvangen. Vanwege de coronamaatregelen zijn veel van deze projecten, die bijna allemaal gepland stonden voor de maanden april/mei 2020, niet doorgegaan. Wij bieden de initiatiefnemers de kans om de projecten in 2021 alsnog uit te voeren. Daartoe is een begrotingswijziging bijgevoegd waarbij het budget 75 jaar vrijheid wordt verlengd tot en met 2021.

6. Vanwege de coronamaatregelen zijn het afgelopen half jaar vrijwel alle culturele voorstellingen afgelast. Inmiddels pakt de sector de draad weer op, binnen de beperkingen van de 1,5 meter economie. Veel activiteiten zijn verplaatst naar volgend jaar. In 2021 verwachten wij hier weer extra inzet op te kunnen doen. Met een begrotingswijziging wordt voorgesteld om een gedeelte van het budget dat we in 2020 hadden willen inzetten voor talentontwikkeling door te schuiven naar 2021.

7. De musea en Tresoar kunnen vanwege de coronamaatregelen maar ten dele het verhaal van Fryslân vertellen: eerst door de sluiting van de instellingen tot 1 juni, vervolgens door de 1,5 meter norm. Zo kunnen er bijvoorbeeld geen schoolbezoeken, rondleidingen en randprogrammering bij exposities als voorheen plaatsvinden. Vanwege teruggelopen inkomsten zijn bepaalde tentoonstellingen vervallen (geen wisselexposities) of uitgesteld. Online heeft er bij een aantal musea extra voorlichting over tentoonstellingen of items uit de collectie plaatsgevonden. De instellingen hebben te maken met een flinke inkomensdaling aan de ene kant en aan de andere kant extra kosten voor het ‘corona-proof’ maken. Ook 2021 zal naar verwachting, net als 2020 een moeilijk museumjaar worden.

8. De subsidieverlening via de subsidieregeling monuminten (SUMO) en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân loopt volgens verwachting. Een klein gedeelte van het budget voor de provinciale co-financiering voor de SUMO is gereserveerd voor het project K(l)eigoed in het kader van de Erfgoeddeal. Het Rijk heeft de uitvoering van de Erfgoeddeal tijdelijk stilgelegd als gevolg van de coronamaatregelen. Het proces is inmiddels in aangepaste vorm weer opgestart, maar is daardoor vertraagd. Een gedeelte van dit budget komt daarom in 2021 tot besteding. Daartoe is bijgevoegde begrotingswijziging opgesteld met een voorstel tot kasritmewijziging.

10. De archeologische steunpunten zitten veelal bij musea of archieven in (zie punt 7). Losstaande steunpunten zijn soms zo krap behuisd dat zij in tijden van 1.5 meter norm slechts enkele bezoekers per keer kunnen binnenlaten.

Prestatie indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2020 Prognose 2020
Cultuurparticipatie en educatie Aantal leerkrachten primair onderwijs, dat heeft meegedaan aan deskundigheidsbevordering in het kader van KEK-programma 90
Aantal scholen dat inzet op de verbinding tussen cultuur- en taalonderwijs Minimaal 50% van de aan het KEK-programma deelnemende scholen
De provinciaal gesubsidieerde musea en erfgoedinstellingen maken een programma voor ‘Help pake en beppe de vakantie door’ en voor de Nationale Museumweek. 4
Aantal culturele instellingen dat een educatief programma aanbiedt. 10
Artistiek klimaat Voor de versterking en verbreding van het culturele aanbod subsidiëren we een aantal culturele organisaties die buiten de boekjaarsubsidie vallen 6
Aantal culturele festivals dat een bijdrage levert aan het artistiek klimaat 11
Aantal producties waarin professionele en amateurorganisaties samenwerken. 4
Aantal cross-over projecten 6
Talentontwikkeling Projecten met jonge makers (afspraken met boekjaarinstellingen/binnen Station Noord 2.0/provinciale regelingen Cultuur) 6
In 2020 reiken we de Vredeman de Vriesprijs voor architectuur, de Bernlef muziekprijs en de Pyt van der Zeeprijs voor Friestalig amateurtoneel uit. Zijn uitgereikt
Cultureel erfgoed Exposities die bijdragen aan het Ferhaal fan Fryslân 3
Ontsluiten erfgoed breed publiek Projecten in samenwerking met Gastvrijheidseconomie 2
Archeologie Aantal archeologische steunpunten 11
Monumentenzorg Aantal restauraties en herbestemmingen van (Rijks) monumenten (SUMO). 40

Toelichting:

Artistiek klimaat : Er zijn vier festivals die hebben aangegeven hun activiteiten (deels) uit te voeren op een andere wijze. Het gaat hier om de festivals Oerol, Explore the North, het Noordelijk Film Festival en het frUITfestival. De overige festivals hebben hun activiteiten doorgezet naar 2021. De cross-overprojecten bestond deels uit de regeling Culturele Vernieuwing. Helaas moesten we constateren dat de regeling niet het gewenste resultaat bereikte. De regeling is opgeheven en de middelen worden ingezet om op een andere manier het doel te bereiken.

Talentontwikkeling: de Bernlef prijs en de Vredeman de Vriesprijs voor architectuur zijn dit jaar uitgereikt. De Pyt van der Zeeprijs is vanwege de Coronamaatregelen naar 2021 verschoven.

Jaarstukken

Wat wilden we bereiken?

Met kunst en cultuur willen wij de mienskip verder versterken en bijdragen aan maatschappelijke participatie. Een mienskip die Friezen bindt door te genieten van kunst en cultuur. Wij hebben het afgelopen jaar bijgedragen aan een sterke culturele infrastructuur door toonaangevende instellingen en organisaties in Fryslân te subsidiëren. Voortbouwend op de ervaringen en opbrengsten van LF2018 zetten we met een sterk en interessant cultureel aanbod in op verbetering van het vestigings- en verblijfsklimaat en uitbreiding van cultuurtoerisme. In paragraaf 9 ‘Grote projecten’ gaan we nader in op het programma voor LF2028. Het jaar 2020 was het laatste jaar van de huidige beleidsbrief Mei hert, holle en hannen. In 2020 hebben we onafhankelijke adviescommissies een advies laten uitbrengen over de kunstinfrastructuur voor de beleidsperiode 2021-2024.

Wij streven naar een aanbod van cultuuruitingen, cultuureducatie en amateurkunst in Fryslân voor iedereen en we versterken daarmee de leefbaarheid. Hierbij werken we waar mogelijk samen met de Friese gemeenten. Sinds 2017 hebben we voor heel Fryslân een cultuur-educatief programma. Dit programma zet in op deskundigheidsbevordering, visieontwikkeling en eigenaarschap van de school, via maatwerk. Op deze manier draagt de provincie bij aan de samenwerking tussen culturele partners en het primair onderwijs. Tevens stimuleren wij eenzelfde ontwikkeling op het voortgezet onderwijs. In 2020 was het 75 jaar geleden dat de Tweede Wereldoorlog is geëindigd. We vonden het belangrijk dat dit moment in onze geschiedenis ook in Fryslân werd herdacht en gevierd. Daartoe hebben we projecten ondersteund op het gebied 75 jaar vrijheid in onze provincie. Door de coronamaatregelen konden verreweg de meeste activiteiten echter niet doorgaan.

Fryslân is een provincie met veel cultuurhistorie en erfgoed, van oude melkfabrieken tot terpen en beschermde dorpsgezichten. Wij willen Friese monumenten, archeologie en cultuurhistorische waarden graag behouden en versterken, zodat ze functioneel gebruikt kunnen worden en toegankelijk blijven voor een breed (toeristisch) publiek. Daarnaast zijn de Friese musea belangrijk voor het beheer, behoud en toegankelijk maken van erfgoed. In 2020 nodigden we de musea uit om met meerjarenplannen te komen voor de beleidsperiode 2021-2024. De besluitvorming over de subsidies aan musea voor de periode 2021-2024 heeft in 2020 plaatsgevonden, op basis van onafhankelijke advisering.

Verder werken we de komende jaren aan de visie kerkenaanpak voor het leegkomen en herbestemmen van kerken. Rondom boerderijen speelt de problematiek van bedrijfsbeëindiging/leegstand en achterstand in onderhoud en restauratie. We zetten ons in voor de bescherming, het onderzoek en publieksvoorlichting met betrekking tot het archeologische erfgoed, zoals terpen. Ook werken we samen met het Rijk aan de erfgoeddeal. Erfgoed kan zo doorwerken en van meerwaarde zijn voor de grote ruimtelijke transities op het gebied van energie- en klimaatlandschappen. Ten slotte beschermen en ontwikkelen we cultuurhistorische elementen en structuren zoals beschermde gezichten en dijken, waarbij de thematische structuurvisie Grutsk op ‘e Romte, het Iepen Mienskipsfûns en onze beleidsadvieskaarten op het gebied van archeologie, cultuurhistorie en landschapstypen belangrijke instrumenten vormen. Belangrijk is de doorwerking via het ruimtelijke spoor en in onze eigen plannen en projecten waarbij de advisering van het provinciaal ruimtelijk kwaliteitsteam een belangrijke rol speelt.

Hebben we bereikt wat we wilden bereiken? (doelrealisatie)

Beleidsvelden

  Ligt de doelrealisatie op schema? Zijn de gewenste resultaten behaald? Zijn de kosten binnen het budget gebleven?
5.2 Cultuur en erfgoed

Toelichting:

Ook voor de culturele en erfgoedsector had corona en de gevolgen daarvan grote invloed. Activiteiten, festivals en voorstellingen zijn in veel gevallen niet doorgegaan of konden alleen in aangepaste vorm plaatsvinden. Alle Iepenluchtspullen zijn doorgeschoven naar 2021 net zoals de activiteiten in het kader van 75 jaar bevrijding. De musea en Tresoar hebben maar ten dele het verhaal van Fryslân kunnen vertellen, omdat zij werden geconfronteerd verplichte sluitingen. Per brief van 5 november 2020 (kenmerk 01813725) hebben we PS geïnformeerd over de stand van zaken van culturele instellingen in Fryslân, met betrekking tot de coronacrisis. Volgens de coulanceregeling subsidies wordt bij de afrekeningen gekeken hoe hier mee om te gaan. Via maatregelen uit het coronaherstelpakket ‘Lok op 1: No en Moarn’ hebben wij de culturele sector ondersteund. In de paragraaf ‘Grote Projecten’ staat een verdere toelichting op de coronamaatregelen van de provincie. Daarnaast hebben Friese cultuurinstellingen een compensatie ontvangen voor geleden schade van het Rijk. U bent hierover geïnformeerd bij brief van 2 februari 20201 (kenmerk 01843390).

Hebben we de gewenste resultaten bereikt?

Gewenste resultaten

Beleid

  • Het gewenste resultaat zoals in de begroting is gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is inhoudelijk niet geheel gehaald
  • Het voorgenomen gewenst resulaat zoals beschreven in de begroting is Inhoudelijk niet gehaald

Tijd

  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is binnen de afgesproken tijd gehaald
  • Het gewenste resultaat zoals geformuleerd in de begroting is niet geheel op tijd gehaald
  • Het voorgenomen gewenste resulaat zoals beschreven in de begroting is niet op tijd gehaald

Geld

  • T.a.v. het onderdeel geld is er geen afwijking (Overschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000 en Onderschrijding is kleiner dan 10% en kleiner dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van onderbesteding (Onderschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  • T.a.v. het onderdeel geld is er sprake van overbesteding (Overschrijding groter dan 10% en groter dan € 50.000).
  Beleid Tijd Geld
1 We continueren de lopende subsidierelaties met onze culturele instellingen tot en met 2020 en nemen een besluit over de kunst en museuminfrastructuur vanaf 2021.
2 Via onze subsidieregelingen versterken we het artistiek klimaat door subsidies aan festivals, cross-over projecten en culturele producties;
3 We stimuleren amateurkunst en een laagdrempelig cultureel aanbod voor alle leeftijdsgroepen door o.a. het IMF, regeling Iepenloftspullen, koorbegeleiding, culturele vernieuwing, cultuur en ouderen;
4 Wij geven een kwaliteitsimpuls aan het cultuuronderwijs op de Friese scholen (uitgezonderd gemeente Leeuwarden), via het programma Kultueredukaasje mei Kwaliteit (KEK) en de pilot cultuureducatie in het voortgezet onderwijs;
5 We ondersteunen projecten in Fryslân in het kader van 75 jaar vrijheid;
6 Wij stimuleren talentontwikkeling door projecten van jonge makers op het gebied van beeldende kunst, film, theater, dans en muziek te ondersteunen;
7 We helpen het Friese culturele erfgoed zichtbaar te maken door het subsidiëren van onze provinciale musea en Tresoar.
8 Via de subsidieregeling monumenten en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân ondersteunen we de restauratie en herbestemmingsplannen van monumenten en karakteristieke bouwwerken.
9 Via onze subsidies aan een aantal instellingen en netwerken op het gebied van erfgoed en monumenten (onder andere kerken) en archeologie zorgen wij voor het beheer en behoud van ons erfgoed.
10 Wij stimuleren publieksvoorlichting over archeologisch erfgoed onderzoek via het ondersteunen van archeologische steunpunten.
11 Samen met het Rijk voeren we het terpenproject samen met het Rijk.
12 Wij adviseren gemeenten en andere partijen over het behoud en de ontwikkeling van cultuurhistorisch erfgoed in hun plannen, op basis van de doorwerking van de thematische structuurvisie Grutsk op’e Romte, FAMKE en de Cultuurhistorische Kaart in de ruimtelijke plannen.

Toelichting:

1. Het jaar 2020 was het laatste jaar van de vierjarige subsidie aan de diverse culturele instellingen. In 2020 zijn de voorbereiding getroffen voor de subsidiëring op basis van de nieuwe regeling Kunst. Op basis van de adviezen van de onafhankelijke adviescommissie hebben GS daarover in juni besloten welke kunstorganisaties voor periode 2021-2024 een subsidie krijgen. Naar aanleiding van een motie van PS (nr. 2491) en op basis van de adviezen van de adviescommissie is voor een aantal instellingen een aanvullend besluit genomen, waarover PS zijn geïnformeerd met de brieven van 8 en 16 december 2020 (kenmerken 01825936 en 01825936).
2. en 3. De subsidies zijn beschikt, maar vanwege de coronamaatregelen konden de activiteiten dit jaar niet of deels plaatsvinden. Festivals Oerol en FrUItfestival hebben plaatsgevonden echter wel op een andere manier dan in eerste instantie was voorzien. In het najaar kondigde het Rijk weer nieuwe coronamaatregelen aan. Hierdoor konden de festivals Explore the North, Noorderlijk Film Festival niet plaatsvinden zoals dit eerst wel was aangegeven. Alle iepenloftspullen die subsidie hebben aangevraagd binnen de iepenloftspulregeling voor 2020 hebben aangegeven hun activiteiten door te schuiven naar 2021. De verleende subsidie 2020 blijft beschikbaar voor 2021.
5. In het kader van 75 jaar vrijheid hebben tien instellingen provinciale subsidie ontvangen. Vanwege de coronamaatregelen zijn veel van deze projecten, die bijna allemaal gepland stonden voor de maanden april/mei 2020, niet doorgegaan. Wij bieden de initiatiefnemers de kans om de projecten in 2021 alsnog uit te voeren.
6. Vanwege de coronamaatregelen zijn het afgelopen jaar vrijwel alle culturele voorstellingen afgelast. Inmiddels pakt de sector de draad weer op, binnen de beperkingen van de 1,5 meter economie. Veel activiteiten zijn verplaatst naar volgend jaar. In 2021 verwachten wij hier weer extra inzet op te kunnen doen.
7. De musea en Tresoar hebben vanwege de coronamaatregelen maar ten dele het verhaal van Fryslân kunnen vertellen. Halverwege maart moesten musea en ook Tresoar dicht vanwege een lockdown die duurde tot 1 juni. In november kwam de tweede sluiting en moesten musea twee weken dicht. De derde verplichte sluiting volgde half december. In de periode juni tot november waren de musea geopend, maar beperkte de 1,5 meter norm de mogelijkheden. Zo konden er bijvoorbeeld geen schoolbezoeken, rondleidingen en randprogrammering bij exposities zoals voorheen plaatsvinden. Vanwege teruggelopen inkomsten zijn bepaalde tentoonstellingen vervallen (geen wisselexposities) of uitgesteld. Online heeft er bij een aantal musea extra voorlichting over tentoonstellingen of items uit de collectie plaatsgevonden. De instellingen hebben te maken met een flinke inkomensdaling aan de ene kant en aan de andere kant extra kosten voor het ‘corona-proof’ maken. Ook 2021 zal naar verwachting een moeilijk museumjaar worden.
8. De subsidieverlening via de subsidieregeling monumenten (SUMO) en het Cultuurfonds voor Monumenten Fryslân liep volgens verwachting (39 subsidies voor restauratie en 7 voor het maken van restauratieplannen/tekeningen).
Daarnaast is onze aanvraag voor Rijksgeld uit de Erfgoeddeal voor het project K(l)eigoed in oktober toegekend. Vanuit de Erfgoed Deal komt € 450.000,- beschikbaar voor het project Waddenkust K(l)eigoed. In dit project wordt erfgoed ingezet voor het in goede banen leiden van de effecten van krimp in de gemeenten Noardeast Fryslân en Waadhoeke. Vier tot zes leegstaande karakteristieke panden worden verbouwd tot hoogwaardige overnachtingsaccommodaties. De panden blijven zo behouden én ze leveren een bijdrage aan de toeristisch-economische ontwikkeling van het gebied. Daarnaast is het efgoeddealproject ‘Kusten van het IJsselmeer’ gestart. Dit project bouwt voort op de eerder vastgestelde IJsselmeeragenda 2050. Hier zit provincie Fryslân als één van de vier IJsselmeerprovincies aan tafel. In gezamenlijkheid wordt ook deze Erfgoeddeal verder uitgewerkt. Op locaties waar (bouw)plannen echt aan de orde zijn, worden bewoners, bestuurders, ambtenaren en specialisten bij elkaar gebracht om samen het gesprek aan te gaan over de ruimtelijke kwaliteit rondom het IJsselmeer. Dit gebeurt op een creatieve en campagne-achtige manier die de aandacht trekt, om de aandacht voor het IJsselmeer als geheel te versterken.
10. De archeologische steunpunten zitten veelal bij musea of archieven in (zie punt 7). Losstaande steunpunten zijn soms zo krap behuisd dat zij in tijden van 1,5 meter-norm slechts enkele bezoekers per keer konden binnenlaten.

Prestatie indicatoren

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2020 Realisatie 2020
Cultuurparticipatie en educatie Aantal leerkrachten primair onderwijs, dat heeft meegedaan aan deskundigheidsbevordering in het kader van KEK-programma 90 >90
Aantal scholen dat inzet op de verbinding tussen cultuur- en taalonderwijs Minimaal 50% van de aan het KEK-programma deelnemende scholen 50%
De provinciaal gesubsidieerde musea en erfgoedinstellingen maken een programma voor ‘Help pake en beppe de vakantie door’ en voor de Nationale Museumweek. 4 4
Aantal culturele instellingen dat een educatief programma aanbiedt. 10 10
Artistiek klimaat Talentontwikkeling Voor de versterking en verbreding van het culturele aanbod subsidiëren we een aantal culturele organisaties die buiten de boekjaarsubsidie vallen 6 6
Aantal culturele festivals dat een bijdrage levert aan het artistiek klimaat 11 2
Aantal producties waarin professionele en amateurorganisaties samenwerken. 4 4
Aantal cross-over projecten 6 6
Projecten met jonge makers (afspraken met boekjaarinstellingen/binnen Station Noord 2.0/provinciale regelingen Cultuur) 6 6
Cultureel erfgoed In 2020 reiken we de Vredeman de Vriesprijs voor architectuur, de Bernlef muziekprijs en de Pyt van der Zeeprijs voor Friestalig amateurtoneel uit. Zijn uitgereikt VdVprijs uitgereikt
Exposities die bijdragen aan het Ferhaal fan Fryslân 3 3
Ontsluiten erfgoed breed publiek Projecten in samenwerking met Gastvrijheidseconomie 2 2
Archeologie Aantal archeologische steunpunten 11 11
Monumentenzorg Aantal restauraties en herbestemmingen van (Rijks) monumenten (SUMO). 40 46

Toelichting:

Artistiek klimaat Talentontwikkeling – culturele festivals
Er zijn in 2020 twee festivals, in aangepaste vorm, gerealiseerd. De overige negen festivals hebben wel een provinciale bijdrage ontvangen, maar vanwege coronamaatregelen konden deze festivals niet doorgaan. De festivalorganisaties hebben echter wel kosten gemaakt voor de voorbereiding. We houden hier bij de vaststelling van de subsidies rekening mee.

Artistiek klimaat Talentontwikkeling – jonge makers
De voorbereiding voor projecten met jonge makers, projecten tussen amateurs en professionals en cross-overprojecten waren in volle gang. De projecten zijn in voorbereiding gerealiseerd, maar vanwege corona zijn deze nog niet tot uitvoering gekomen.

Cultureel erfgoed
Door corona zijn niet alle prijzen uitgereikt. De Bernlef muziekprijs en de Pyt van der Zeeprijs zijn doorgeschoven naar 2021.

Ontsluiten erfgoed breed publiek
Er zijn twee projecten gerealiseerd: K(l)eigoed en Heilige nachten. In het project K(l)eigoed worden vier tot zes leegstaande karakteristieke panden verbouwd tot hoogwaardige overnachtingsaccommodaties. De panden blijven zo behouden én ze leveren een bijdrage aan de toeristisch-economische ontwikkeling van het gebied. Via het project heilige nachten zijn overnachtingsmogelijkheden in kerken gerealiseerd (www.heiligenachten.nl).

Monumentenzorg
Er zijn in totaal 46 monumentensubsidies toegekend: 39 subsidies voor het restaureren, herbestemmen en onderhoud van een Fries monument en 7 subsidies voor het maken van een restauratieplan. Het gaat daarbij om een rijke variatie van monumenten: van kerken, klokkenstoelen tot molens, boerderijen en een voormalig station.

Wat heeft het gekost?

Bekijk uitgebreide tabel

  • Exploitatie - Bedragen x € 1.000,-
  • Lasten
  • Structurele budgetten
  • Tijdelijke budgetten
  • Reserves
  • Voorzieningen
  • Totaal lasten
  • Baten
  • Structurele budgetten
  • Tijdelijke budgetten
  • Voorzieningen
  • Totaal baten
  • Saldo van lasten en baten
  • Mutatie reserves
  • Mutatie tijdelijke budgetten
  • Mutatie structurele budgetten
  • Resultaat van lasten en baten
  • Realisatie 2019
  • 16.368
  • 5.100
  • 4.232
  • 6
  • 25.705
  • 17
  • 214
  • 3
  • 234
  • 25.471
  • -2.757
  • 919
  • 0
  • 23.633
  • Begroting 2020 na wijziging
  • 19.202
  • 5.221
  • 856
  • 6
  • 25.285
  • 14
  • 319
  • 3
  • 335
  • 24.950
  • -731
  • -203
  • 0
  • 24.016
  • Rekening 2020
  • 19.123
  • 5.195
  • 536
  • 6
  • 24.860
  • 7
  • 317
  • 3
  • 328
  • 24.532
  • -411
  • -45
  • 61
  • 24.137
  • Saldo begroting en rekening
  • 79
  • 26
  • 320
  • 0
  • 425
  • 6
  • 1
  • 0
  • 7
  • 417
  • -320
  • -157
  • -61
  • -121

Toelichting:

Per saldo is er een resultaat van -/- € 121.000,- op dit beleidsveld.

Structurele budgetten
De lagere lasten van € 79.000,- betreffen voor € 51.000,- het subsidieplafond Monumenten en voor € 10.000,- het subsidieplafond Internationale contacten, waarvan de beoordeling van aanvragen in 2021 plaats zal vinden. De mutatie structurele budgetten is de verschuiving naar 2021.

Daarnaast heeft het Archeologisch Depot € 7.000,- minder aan BTW doorgeschoven dan waarin de begroting rekening was gehouden. Dit is zowel aan de lasten- als de batenkant zichtbaar. Het resterende saldo betreft € 6.000,- Budget Cultuur en € 2.000,- Samenwerking archeologie FAMKE.

Tijdelijke budgetten
De lagere lasten van € 26.000,- zijn opgebouwd uit diverse plus- en minposten. Voor € 157.000,- vindt verrekening met budget 2021 plaats (zie mutatie tijdelijke budgetten).

Er is een vrijval van:
€ 11.000,- Cultuur algemeen
€ 4.000,- Monumenten en cultuurhistorie
€ 2.000,- Coronasteunmaatregelen cultuursector

Daarnaast is er € 150.000,- extra ingezet voor de administratieve afhandeling van de 11 Fonteinen. Hier tegenover staat de vrijval van € 526.037,- van de reserve Sponsoropbrengsten en fondsen LF2018, zie beleidsveld 7.8 Onvoorzien.

Reserves
Dit betreffen twee reserves: Reserve Ticketrisico’s culturele producties en Reserve Sponsoropbrengst en fondsen LF2018, welke in het begin van dit programma nader staan toelicht.

Voorzieningen
Dit betreffen de voorziening Buma-legaat en de voorziening legaat Van Harinxsma Thoe Sloten, welke in het begin van dit programma nader staan toegelicht.

  • GS budgetautorisatie
  • Lasten
  • Adviescommissie podiumkunsten
  • Archeologie en Archeologisch Depot
  • Centrum voor film in Friesland
  • Cultuurhistorie
  • Cultuurtoerisme/archeologische steunpunten
  • Decentralisatie provinciale archieven
  • Fers
  • Fries Productiehuis popcultuur/Popfabryk
  • Frysk Lanbou Museum
  • Frysk Skipfeartmuseum
  • IPO bijdrage
  • Meeuw - Jonge Theatermakers
  • Museumfederatie Fryslan
  • Natuurmuseum Fryslan
  • Nij Poadium
  • Oerol festival
  • Samenwerking archeologie FAMKE
  • St Alde Fryske Tsjerken
  • St Befrijdingsfestival Fryslan
  • St De Fryske Mole
  • St Friesland Pop
  • St Het Fries Museum
  • St Keunstwurk
  • St Keunstwurk stimulering jong muziektalent De Fulkaan
  • St Monumentenwacht
  • St Steunpunt Monumentenzorg Friesland
  • Subsidieregeling Monumenten
  • Terpen
  • Tresoar
  • Tryater
  • Tsjerkepaad
  • Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer
  • Structurele budgetten
  • 75 jaar bevrijding
  • Aankopen Fries Museum
  • Adviescommissies Nij Poadium
  • Breed corona budget
  • Brusfuns
  • Educatieprogramma Tryater
  • Erfgoed restauratie en herbestemming
  • Evenementenfonds KH2018
  • Festivals
  • Filmarchief
  • Iepen Up
  • Jeugddansopleiding
  • Kultueredukaasje
  • LF2028
  • Meerjarige afspraken culturele instellingen
  • Monumenten en cultuurhistorie
  • Museum Belvedere
  • Museum Willem Barentz
  • Museumfederatie Pake & Beppe
  • Nij Poadium
  • Noord Nederlands Orkest
  • Oeral internationalisering
  • Opera Spanga
  • Restauratie en herbestemming Rijksmonumenten
  • Sense of Place
  • Stimuleringsregeling muziek-dans-toneelles
  • Uitvoeringsregeling Taal en Kultuer
  • We the North
  • Tijdelijke budgetten
  • Inzet NUON Blokhuispoort
  • Inzet NUON Cultuurfonds voor Monumenten Fryslan
  • Inzet NUON Evenementenfonds KH2018
  • Inzet NUON Projekt Deltaplan digitalisearring
  • Inzet NUON Toerisme en recreatie: Fries evenementenfonds
  • Kultueredukaasje
  • LF2028
  • Stad(s)huis Bolsward
  • Ticketrisico's culturele producties
  • Reserves
  • Buma-legaat
  • Voorzieningen
  • Totaal lasten
  • Baten
  • Archeologie en Archeologisch Depot
  • St Het Fries Museum
  • Terpen
  • Tresoar
  • Structurele budgetten
  • 75 jaar bevrijding
  • Festivals
  • LF2028
  • Monumenten en cultuurhistorie
  • We the North
  • Tijdelijke budgetten
  • Buma-legaat
  • Voorzieningen
  • Totaal baten
  • Saldo van lasten en baten
  • Realisatie 2019
  • 2
  • 161
  • 77
  • 52
  • 21
  • 388
  • 3.111
  • 52
  • 192
  • 304
  • 6
  • 230
  • 190
  • 692
  • 271
  • 266
  • 0
  • 205
  • 7
  • 91
  • 155
  • 2.890
  • 1.484
  • 53
  • 267
  • 171
  • 1.128
  • 0
  • 3.441
  • 273
  • 0
  • 186
  • 16.368
  • 363
  • 45
  • 0
  • 0
  • 14
  • 50
  • 199
  • 70
  • 600
  • 50
  • 300
  • 41
  • 344
  • 2.054
  • 145
  • 0
  • 200
  • 96
  • 15
  • 0
  • 30
  • 75
  • 40
  • 3
  • 0
  • 207
  • 55
  • 103
  • 5.100
  • 0
  • 500
  • 50
  • 256
  • 356
  • 0
  • 675
  • 2.400
  • -5
  • 4.232
  • 6
  • 6
  • 25.705
  • 10
  • 0
  • 1
  • 6
  • 17
  • 0
  • 207
  • 4
  • 0
  • 3
  • 214
  • 3
  • 3
  • 234
  • 25.471
  • Begroting 2020
  • 0
  • 161
  • 79
  • 51
  • 22
  • 396
  • 3.181
  • 54
  • 196
  • 311
  • 18
  • 235
  • 194
  • 708
  • 432
  • 272
  • 162
  • 209
  • 7
  • 133
  • 159
  • 2.954
  • 1.518
  • 54
  • 273
  • 190
  • 2.919
  • 1
  • 3.527
  • 279
  • 15
  • 490
  • 19.202
  • 144
  • 45
  • 47
  • 307
  • 0
  • 50
  • 0
  • 0
  • 550
  • 50
  • 0
  • 41
  • 344
  • 2.758
  • 216
  • 43
  • 50
  • 24
  • 15
  • 0
  • 30
  • 75
  • 40
  • 0
  • 194
  • 95
  • 0
  • 103
  • 5.221
  • 276
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • -148
  • -267
  • 0
  • 995
  • 856
  • 6
  • 6
  • 25.285
  • 7
  • 0
  • 1
  • 6
  • 14
  • 4
  • 207
  • 105
  • 0
  • 3
  • 319
  • 3
  • 3
  • 335
  • 24.950
  • Rekening 2020
  • 0
  • 155
  • 79
  • 51
  • 21
  • 396
  • 3.181
  • 54
  • 196
  • 311
  • 18
  • 235
  • 194
  • 708
  • 426
  • 272
  • 160
  • 209
  • 7
  • 132
  • 158
  • 2.954
  • 1.518
  • 54
  • 273
  • 190
  • 2.870
  • 0
  • 3.527
  • 279
  • 15
  • 478
  • 19.123
  • 169
  • 45
  • 90
  • 304
  • 0
  • 50
  • 0
  • 0
  • 550
  • 50
  • 0
  • 41
  • 344
  • 2.824
  • 205
  • 40
  • 50
  • 24
  • 15
  • 11
  • 30
  • 75
  • 40
  • 0
  • 39
  • 95
  • 0
  • 103
  • 5.195
  • 276
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • -148
  • 408
  • 0
  • 0
  • 536
  • 6
  • 6
  • 24.860
  • 0
  • 0
  • 1
  • 6
  • 7
  • 4
  • 207
  • 103
  • 0
  • 3
  • 317
  • 3
  • 3
  • 328
  • 24.532
  • Saldo 2020
  • 0
  • 7
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 6
  • 0
  • 2
  • 0
  • 0
  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 49
  • 1
  • 0
  • 0
  • 0
  • 12
  • 79
  • -25
  • 0
  • -43
  • 2
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • -66
  • 11
  • 3
  • 0
  • 0
  • 0
  • -11
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 155
  • 0
  • 0
  • 0
  • 26
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • 0
  • -675
  • 0
  • 995
  • 320
  • 0
  • 0
  • 425
  • 7
  • 0
  • 0
  • 0
  • 6
  • 0
  • 0
  • 2
  • 0
  • 0
  • 1
  • 0
  • 0
  • 7
  • 417
Print deze pagina