Ambities
Een vitaal, veerkrachtig, karakteristiek en gezond Fryslân. Dat zijn de ambities voor de Friese leefomgeving. Deze ambitie staat in onze ontwerp Omgevingsvisie. Met de Friese leefomgeving wordt bedoeld de gedeelde ruimte waarin de mensen in de provincie samenleven.
De Friese leefomgeving is dienstbaar aan allerlei vormen van gebruik, èn ze heeft zelfstandige kwaliteiten. Wij willen deze wederkerigheid versterken, waarbij de balans tussen beschermen (gezond, veilig, behoud van omgevingskwaliteit) en benutten (gebruik en ontwikkeling van de omgeving om aan maatschappelijke behoeften te voldoen) centraal staat.
Wederkerigheid tussen gebruik en omgevingskwaliteit ontstaat niet vanzelf. Veel veranderingen vragen om ruimte, bovengronds èn ondergronds; bijvoorbeeld voor duurzame landbouw, het vergroten van biodiversiteit, waterberging, toerisme, energievoorziening. Er is te weinig ruimte om deze ruimteclaims afzonderlijk en naast elkaar in te vullen. Combinaties van functies zijn nodig en sommige vormen van gebruik stuiten op grenzen van de kwaliteit.
Om de ambities te kunnen realiseren moet de basis op orde zijn: de Friese leefomgeving heeft veel kwaliteiten die we willen behouden en versterken: niet door veranderingen tegen te houden, maar door gewenste nieuwe ontwikkelingen te laten aansluiten bij bestaande kwaliteiten. Om deze kwaliteiten op orde te hebben en te houden (goed onderhoud en beheer) voeren we onze wettelijke taken uit en nemen we de verantwoordelijkheden die we als provincie hebben. Waar verbeteringen nodig zijn geven we sturing en uitwerking aan verbeterplannen. In de ontwerp Omgevingsvisie hebben we zeven doelstellingen voor de bestaande kwaliteit geformuleerd:
• Samenhangend netwerk van steden en dorpen
• Slimme groei van de gastvrijheidseconomie
• Duurzame landbouw
• Karakteristieken van het landschap zijn beleefbaar
• Behoud van het Friese erfgoed
• Natuur beschermen en ontwikkelen
• Verbeteren en schoon houden van het milieu
De (ontwerp) Omgevingsvisie geeft een perspectief voor de ontwikkeling van de Friese leefomgeving voor de lange termijn ( 2030 – 2040) en daarmee geven we richting aan alle activiteiten van de provincie op het gebied van de fysieke leefomgeving. Waar werken we naar toe, welke toekomst zien we voor ons. Vooruitkijken is moeilijk. De Omgevingsvisie is geen blauwdruk voor hoe Fryslân erbij ligt over twintig of dertig jaar. Toch moeten we keuzes maken en daarop sturen. We sturen op doelen en zo min mogelijk op regels. Daarvoor hebben we principes benoemd van waaruit we willen werken; inhoudelijke principes en principes voor de manier van samenwerken. Die principes geven richting aan het maken van keuzes voor de uitvoering van plannen en programma ‘s. Ze zijn voldoende flexibel voor maatwerk per geval, maar niet vrijblijvend.
Er zijn 4 urgente opgaven benoemd die we actief, met behulp van de principes, willen oppakken. Deze opgaven zijn naar voren gekomen in de dialoog met de samenleving. Deze opgaven zijn groot, onderling verbonden, raken de hele provincie en vragen om een integrale en gezamenlijke aanpak. Alleen met elkaar kunnen we oplossingen vinden: maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven overheid en samenleving. De provinciale inbreng moet hierbij meerwaarde en synergie opleveren voor de opgaven:
• Leefbaar, vitaal en bereikbaar
• Energietransitie
• Klimaatadaptatie
• Versterken biodiversiteit
Dit programma bestaat uit de onderdelen Natuur en landschap, Landbouw, Veenweide, Water en Milieu, Energietransitie en de Transitie omgevingswet/visie.
Vastgestelde beleidsnotities
Natuur, landschap, landbouw
• Weidevogelnota 2014-2020
• Tussenevaluatie Weidevogelnota 2014-2020 (vastgesteld in nov 2017)
• Landbouwagenda 2014-2020
• Beleidsbrief duurzame landbouw 2017
• Nota “Ecologische Verbindingszones”
• Notitie “Gans in Balans” (2013), Nota Fryske Guozzenoanpak 2014, evaluatie 2016 & 2017, Nota Fryske Guozzenoanpak 2017-2020 (looptijd verlengd t/m 2023)
• Nota “Natuer en Lanlik gebiet” (2012)
• Programma landelijk gebied 2014-2020
• Natuur in Fryslân Haalbaar en Betaalbaar (2018)
• Beleidskader en Subsidieregeling Agrarische bedrijfsverplaatsing Fryslân (2015)
• Plattelandsontwikkelingsprogramma 2014-2020 (POP3)
• Beleidskader nationale landschappen
• Uitvoeringsprogramma Weardefol Fryslân 2016-2019
• Romte foar Sinne
• Libje en libje litte (6 juli, 2010)
• Verordening Wet natuurbescherming (december 2016)
Milieu
• Frysk Miljeuplan 2015-2016
• Legesverordening provincie Fryslân 2019
• Ontgrondingenverordening Friesland 1996
• Luchtvaartverordening provincie Fryslân 2012
• Provinciale milieuverordening Fryslân 2013
• Waterverordening provincie Fryslân 2016 (grondwater)
• Verordening Kwaliteit Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Omgevingsrecht provincie Fryslân 2016
Energietransitie
• Beleidsbrief Duurzame Energie (actualisatie nodig) Water
• Provinciaal Waterhuishoudingsplan 2016-2021 (WHP4)
• Waterverordening provincie Fryslân
• Fries Bestuursakkoord waterketen (FBWK)
• Provinciale Milieuverordening (grondwaterbescherming)
• Grondwateratlas van Fryslân (2019)
Veenweide
• Veenweide visie (21 januari 2015)
• Tussenstap Friese veenweideaanpak 2020-2030 (18 juli 2018)
Omgevingsvisie / Ruimte
• Streekplan Fryslân 2007
• Verordening Ruimte en Partiële Herziening Romte foar Sinne (2015)
• Romte foar Sinne (2015)
• Beheer- en Ontwikkelplan Waddengebied
• De Nije Pleats, schaalvergroting in de landbouw
• Heroverweging intensieve veehouderij en PS besluit agrarische schaalvergroting
• Uitvoeringsagenda Streekplan Subsidieverordening Ruimte
• Thematische structuurvisie Grutsk op ‘e Romte
Verbonden partijen
Onderstaande verbonden partijen leveren een bijdrage aan de doelen en resultaten van dit programma. Een overzicht van de verbonden partijen en meer informatie hierover staat in paragraaf 5 van deze begroting.
Fryske Útfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO), Grou
De FUMO is een wettelijk verplichte gemeenschappelijke regeling van de Provincie Fryslân, het Wetterskip Fryslân en de Friese gemeenten. De FUMO voert namens de provincie de taken op het gebied van vergunningverlening, toezicht, handhaving en advies betreffende de omgevingswetgeving uit.
Fûns Fryske Skjinne Enerzjy (FSFE), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Fûns Skjinne Fryske Enerzjy BV. Deze BV is 2 september 2014 opgericht. Doel van het fonds is het financieren van projecten op het gebied van duurzame energie.
Fonds Nazorg Stortplaatsen
De betrokkenheid van de provincie vloeit voort uit de Wet milieubeheer. Het Nazorgfonds Stortplaatsen is een ‘spaarpot’ waaruit de kosten van nazorg van relatief jonge stortplaatsen worden gedekt. Deze nazorg beoogt te voorkomen dat het publieke belang wordt geschaad door milieuvervuiling als gevolg van gebrek aan onderhoud aan en tijdig vervangen van voorzieningen van overgedragen (gesloten) stortplaatsen. Het belangrijkste financiële risico dat de provincie loopt, is het falen van voorzieningen en monitoring in combinatie met bodemverontreiniging. Lang onopgemerkte bodemverontreiniging kan leiden tot schade bij derden. In verband met dit soort risico’s is een risicovoorziening in het fonds opgenomen.
Op 31 december 2018 vielen zeven stortplaatsen onder de nazorgregeling, waarvan 3 droge stortplaatsen, 3 kleinschalige baggerspeciestortplaatsen en 1 grote baggerspeciestortplaats.
Aan vijf van de zeven stortplaatsen is een voorlopige heffing opgelegd en geïnd, bij één
stortplaats is de heffing definitief vastgesteld en geïnd.
Stichting Nazorg Ouwsterhaule
De provincie Fryslân heeft als partij afval gestort op de voormalige stortplaats Ouwsterhaule. Alle partijen die afval hebben geleverd of de stortplaats hebben beheerd, participeren in de stichting nazorg Ouwsterhaule. Het publieke belang betreft het voorkomen van ongewenste milieueffecten van de voormalige stortplaats. Het financiële risico dat de provincie loopt is de schade in geval van lekkage in de afdichtingsbodem.
Samenwerkingsovereenkomst Waddenglas
Met het project Waddenglas realiseren de provincie Fryslân, de gemeente Waadhoeke en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) ten zuiden van Sexbierum een hoogwaardig glastuinbouwgebied. Vanwege de aanhoudende financiële crisis in de glastuinbouw en het uitblijven van gronduitgifte is het project in 2015 afgeschaald naar de uitvoering van alleen fase 1. In 2017 is een intentie overeenkomst gesloten met de The Fruit Farm Group (TFFG) over afname van de grond. In oktober 2018 heeft TFFG laten weten de gronden niet te zullen aankopen. In de grondexploitatie is daarom reeds rekening gehouden met een verdere vertraging van de grondverkoop.
VTH-taken
Zie paragraaf 8.