Wat willen we bereiken?

Het is onze ambitie dat het Fries de komende jaren veel zichtbaarder wordt in de openbare ruimte. Als provincie Fryslân hebben wij daarin ook de rol van ‘taalbrenger’: we gebruiken het Fries als volwaardige bestuurstaal en in contacten met andere overheden en burgers. Wij willen dat het aantal personen dat Fries verstaat, spreekt, leest en schrijft toeneemt. We streven er naar dat Friezen het vanzelfsprekend vinden om Fries te gebruiken bij een groot deel van de culturele activiteiten en instellingen, in de zorg, bedrijfsleven, overheid en rechterlijke macht. In de digitale wereld en media moet het Fries ook een levende taal zijn. Vernieuwende multimediale vormen in de Friese media juichen wij dan ook toe.

Wij zetten, samen met onze partners, de implementatie van de Wet gebruik Fries taal en de onderwijswetgeving voor het vak Fries voort. De provincie heeft hierin de rol van ‘Taalskipper’: het actief sturing geven aan de implementatie van genoemde wetgeving en stimuleren van de samenwerking. In het kader van de Wet gebruik Friese taal coördineren en regisseren wij de totstandkoming en uitvoering van de langetermijnagenda voor het Fries, samen met de andere Friese bestuursorganen. Daartoe organiseren wij structureel het bestuurlijke overleg ‘Mei-inoar foar it Frysk’ en adviseren wij over taalbeleidsplannen en verordeningen.

Het Rijk en de provincie Fryslân hebben eind 2018 een nieuwe Bestjoersôfspraak Fryske taal en kultuer 2019 – 2023 (BFTK) ondertekend. Deze BFTK geeft nadere invulling aan het door het Rijk ondertekende ‘Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden (1998)’ en het ‘Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden (2005)’. Daarmee dient de BFTK mede als basis voor het beleid voor de bescherming en bevordering van de Friese taal en Cultuur de komende jaren.

Wij willen de onderwijskwaliteit van het vak Fries verder verbeteren. In het Friese taalgebied stimuleren wij de totstandkoming van een doorgaande meertalige leerlijn. Van peuter tot promovendus moet de infrastructuur voor de Friese taal in een meertalige context goed op orde zijn.

Sinds 2014 heeft de provincie de bevoegdheid om kerndoelen voor het vak Fries en de profielen van de scholen in het basis- en voortgezet onderwijs in dat kader vast te stellen. Alle scholen in het Friese taalgebied worden geacht in 2030 de kerndoelen voor het vak Fries op voldoende niveau aan te bieden. Via het project ‘Taalplan Frysk’ hebben alle scholen voor basis- en voortgezet onderwijs een profiel gekregen dat aangeeft in hoeverre zij de kerndoelen voldoende aanbieden (nulmeting) en is een begeleidingsprogramma opgezet. In 2020 en 2021 vinden schoolbezoeken plaats om het huidige niveau te monitoren. Daarnaast werken wij aan de vernieuwing van de kerndoelen voor het vak Fries (kurrikulum.frl) in samenhang met de landelijke curriculumherziening. De ontwikkelfase ronden we in 2020 af en we starten met de realisatie.

De onderwijsinspectie moet een stevigere rol krijgen en actiever meekijken en meedenken om de kwaliteit van het schoolvak Fries actief te verbeteren. In dit kader streven wij er naar om de inspectie voor het Fries van het Rijk over te nemen.

Lân fan Taal heeft gefungeerd als aanjager van vernieuwing in (taal)beleid en als een sprekend voorbeeld van een integrale benadering, waarin beleidsvelden als cultuur, onderwijs, taal, media, letteren en erfgoed met elkaar verbonden zijn. Wij bouwen hierop voort door culturele uitingen rondom identiteit, taal en meertaligheid te stimuleren. In de aanloop naar het nieuwe cultuur- en taalbeleid vanaf 2021 werken we dit uit, conform het bidbook Proeftún meartaligens dat we in november 2018 aan de minister hebben aangeboden.

Samen met de Staten komen we tot een kennisagenda voor de kennisinstituten die zich met het Fries bezighouden. Bij de verdere ontwikkeling van kennis rondom het concept meertaligheid staat de Friese taal voorop. Afhankelijk van de ontwikkeling van het Europees Kenniscentrum voor meertaligheid zullen wij in overleg met bij het Network to Promote Linguistic Diversity aangesloten regio’s inzetten op het breder en internationaal onder de aandacht brengen van deze Friese kennis.

Ook willen wij beter inspelen op vragen uit het bedrijfsleven over het Fries. In 2019 is een onderzoek gestart naar de toegevoegde economische waarde van het Fries. Met de onderzoeksresultaten willen wij het Friese bedrijfsleven handvaten geven om actiever met de Friese taal aan de slag te gaan.

Resultaten bestuursakkoord
55. Inspectie Fries – We streven ernaar om de inspectie voor het Fries van het Rijk over te nemen.
56. Toename gebruik Fries – Het gebruik van het Fries door inwoners, Friese organisaties en in de openbare ruimte is zichtbaar en meetbaar toegenomen.

Welke resultaten willen we in 2020 behalen?

• Als uitvoering van de rol van Taalskipper is via het bestuurlijk overleg ‘Mei-inoar foar it Frysk’ een langetermijnagenda voor het Fries opgesteld;
• In 2020 worden mogelijkheden in kaart gebracht om onderzoeksjournalisten de geplande evaluatie van onze rol als Taalskipper uit te laten voeren;
• Wij starten de tweede ronde van schoolbezoeken (1-meting), in het kader van het Taalplan Frysk, om de kwaliteit van het aanbod Fries op scholen te monitoren.
• Wij brengen Friese onderwijsorganisaties, scholen, besturen en andere betrokkenen samen, om gemeenschappelijk te werken aan de doelstelling dat alle scholen in Fryslân in 2030 alle kerndoelen voor het vak Fries aanbieden. Taaltrainers, docenten, ambassadeurs en rolmodellen die voorlopers zijn in het gebruik van moderne en interactieve lesmethoden zijn daarbij betrokken.
• In 2020 is de ontwikkelfase (bouwstenen) van Kurrikulum.frl afgerond en de realisatiefase (van bouwstenen naar kerndoelen) opgestart;
• In 2020 is inzichtelijk wat de mogelijkheden en voordelen/nadelen zijn van het overnemen van de rol van de inspectie van Onderwijs en de mogelijkheden de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren;
• Er is een plan van aanpak in uitvoering om samen met het Rijk te werken aan zichtbaarheid van het Fries in Fryslân in formele en creatieve zin.
• Bij de uitwerking van initiatieven op het gebied van meertaligheid, zoals een Taalproductiehuis, City of Literature of een Proeftún meartaligens is de Friese taal zichtbaar aanwezig.
• Bedrijven in Fryslân kunnen in 2020 aan de slag met concrete aanbevelingen die voortkomen uit het in 2019 uitgevoerde onderzoek naar de economische waarde van de Friese taal, zodat het gebruik van het Fries zal toenemen;
• Om het actief gebruik van het Fries in de nieuwe media/ het digitale domein te stimuleren en de kwaliteit van het geschreven Fries te verhogen, zorgen wij, met onze partners, voor de doorontwikkeling van de ‘Digitale Helpmiddels’;
• Via onze subsidieregelingen en ons prijzenbeleid stimuleren wij de zichtbaarheid en het gebruik van het Fries.

Wat mag het kosten?

Onderstaande voorstellen bestuursakkoord zijn verwerkt in bovenstaande tabel.