De provincie Fryslân is bevoegd voor verschillende terreinen waar sprake is van vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH). Dat doet de provincie vanuit het zogenoemde VTH-kader, een landelijk (kwaliteits-)kader met nadere en inhoudelijke provinciale invulling. Voor Gedeputeerde Staten voert de Fryske Utfieringstsjinst Miljeu en Omjouwing (FUMO, zie ook paragraaf 5 Verbonden partijen) de meeste VTH-taken uit. Door de Omgevingsdienst Groningen (ODG) worden de taken voor de BRZO/RIE-4 bedrijven uitgevoerd. Andere VTH taken worden door de provincie zelf uitgevoerd, zoals het verlenen van vergunningen voor de Wet natuurbescherming en Waterwet en de VTH-taken met betrekking tot wegen en vaarwegen door Provinciale waterstaat. In onderstaand overzicht zijn de verschillende beleidsterreinen weergegeven. Dat zijn: taken in het kader van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) bij 63 (peildatum 1-1-2019) grote industriële bedrijven, waarvan 11 Brzo/RIE-4 bedrijven. Daarnaast zijn er nog taken voor bodemsaneringen, ketens van grond, gevaarlijke stoffen en andere ketens, vuurwerkevenementen, externe veiligheid en zonering rondom risicovolle activiteiten/risicokaart, natuurregels, zwem- en grondwater, luchtvaartwetgeving, nazorg stortplaatsen en vaarwegen en wegen. Het gaat hier om Rijksregels en daarnaast eigen verordeningen.
Al enkele jaren wordt gewerkt met een integraal uitvoeringsprogramma VTH-taken (vergunningverlening, toezicht en handhaving), een integraal jaarverslag. Met het integrale VTH beleid provincie Fryslân 2019 -2013 wordt richting gegeven aan de uitvoering van de taken. Hieronder wordt de VTH-aanpak op hoofdlijn beschreven:

• Primair aandacht voor preventie ter naleving van regels (voortzetting beleid voorgaande jaren), maar harde aanpak van moedwillige overtreders.
• Risicogericht werken met heldere prioriteiten. Daarbij sturen wij op smart geformuleerde doelen en werken wij met bijbehorende prioriteiten en activiteiten.
• Implementeren van VTH-beleid van Gedeputeerde Staten voor de periode 2019-2023.
• Verder implementeren en werken met de landelijke handhavingsstrategie (LHS), als onderdeel van het nieuwe VTH-beleid. Daarnaast zal is het nieuwe VTH-beleid ook een vergunningenstrategie worden opgenomen.
• Belangrijke ontwikkeling is het gezamenlijke uitvoeringsprogramma 2019 van gemeenten en provincie voor uitvoering van de basistaken door de FUMO. Dit programma wordt in het kader van de ontwikkelagenda FUMO 2.0 opgesteld. Uitgangspunt is risicogerichtheid. Voor 2019 zal het gezamenlijke uitvoeringsprogramma nog maar een beperkt deel van het provinciale basistakenpakket omvatten.
• Het voorbereiden op de komende Omgevingswet (medio 2021), waarin de Wabo, naast bijvoorbeeld de natuurwetgeving, de Waterwet en ook de Ontgrondingenwet, opgaat.
• Actief reageren op de vele nieuwe regelgeving en de organisatie tijdig voorbereiden op het werken met de nieuwe regels.
• Werken volgens de Verordening Kwaliteit Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Omgevingsrecht Fryslân 2016 (inclusief kader Frysk Peil F1) bij uitvoering en handhaving van de betrokken wetten door of in opdracht van Gedeputeerde Staten.
• Samenwerking aan gemeenschappelijke thema’s met de partners vindt plaats in VTH-overleg Fryslân.
• Verder professionaliseren van goed opdrachtgeverschap naar de FUMO en het borgen van de relatie uitvoering van VTH-taken en de begroting. Van belang is daarbij het proces van FUMO 2.0 en de ontwikkelagenda daarin.
• Verder professionaliseren van de VTH-taken bij de BRZO-bedrijven en de afstemming daarin met de provincies Drenthe en Groningen en de omgevingsdiensten in Noord-Nederland. De BRZO-bedrijven vallen onder operationele aansturing vanuit de ODG.

De wettelijke coördinatietaken op het gebied van de VTH-taken van de provincie is verbreed naar de fysieke leefomgeving. Ook in de coördinatie werken wij nauw samen met de provincies Drenthe en Groningen. De provincie zorgt er voor dat bedrijven en burgers hun werkzaamheden en activiteiten zodanig uitvoeren, dat zij aan de daarvoor gestelde normen in het brede omgevingsrecht voldoen. Met het uitoefenen van de vergunningverlening en de toezicht- en handhavingstaken dragen wij bij aan een schone en veilige provincie. Wij verlenen vergunningen en behandelen meldingen op het gebied van het omgevingsrecht. Daarbij kan gedacht worden aan wegen, vaarwegen, milieu, sloop, brandveiligheid, bouwen, bestemming en ruimtelijke ordening, natuurwetgeving en Waterwet. Met de mandaatregeling en de dienstverleningsovereenkomst wordt dit door de FUMO uitgevoerd. De FUMO (en ODG voor Brzo bedrijven) houden toezicht op het naleven van deze vergunningen en de algemene regels, maar het inzetten handhavingsinstrumenten is voorbehouden aan Gedeputeerde Staten.

Vergunningverlening, toezicht en handhaving
De provincie verleent op basis van het VTH-kader vergunningen, behandelt meldingen en zorgt voor actueel houden van de dossiers. Er wordt daarbij, vanuit de één loketgedachte, samengewerkt met andere overheden, vooral met de Friese gemeenten en Wetterskip Fryslân. Wij implementeren veranderingen in wetgeving voortvarend omdat die vaak versoepelingen voor bedrijven bevatten (bv. minder administratieve lasten, kortere en afgestemde procedures e.a.). In voorgaande jaren is stevig ingezet op de kwaliteit van de dossiers, zoals het actualiseren van de vergunningensituatie en het verbreden van de risicoanalyses, inclusief het opstellen van de toezichtplannen. In het nieuw op te stellen provinciale VTH-beleid wordt naast de landelijke handhavingsstrategie ook een vergunningenstrategie opgenomen.
Het toezicht van de provincie wordt bepaald door de mix van het risico van een activiteit en het naleefgedrag van een bedrijf of doelgroep. Wij zetten veel capaciteit in als de risico’s hoog zijn en/of het naleefgedrag niet goed is. Bedrijven of activiteiten met lagere risico’s en een goed naleefgedrag controleren we minder vaak. De reikwijdte van deze beleidslijn is gericht op alle VTH-taken van de provincie. De activiteiten waarvoor de provincie is aangewezen als bevoegd gezag, worden gecontroleerd op basis van het VTH-programma 2019 en/of via het gezamenlijke uitvoeringsprogramma van FUMO/ODG (zie hierboven).
Voor het takenpakket, dat gemandateerd is aan de FUMO/ODG, is een dienstverleningsovereenkomst afgesloten, de ruggengraat voor het operationeel opdrachtgeverschap naar de FUMO/ODG dat meer in detail is uitgewerkt in het VTH-programma. Het VTH-programma wordt op basis van het wettelijk vereiste vastgesteld door GS en ter kennisname verstrekt aan PS.

Beleidskaders
Het VTH-kader en -programma heeft een relatie met de volgende programma’s uit de programmabegroting: Verkeer en vervoer, Water, Milieu en Landelijk gebied. Hierbij voert de provincie een deel zelf uit en wordt het andere deel uitgevoerd door de FUMO en ODG. De prioriteiten en aanpak daarvan worden organisatie-breed vastgesteld op grond van probleemanalyses. De operationele afstemming en borging van integraal werken vindt organisatie breed plaats (inclusief de FUMO/ODG) in het RTO (ronde tafel overleg). De provinciale handhavingstaak op het terrein van de ruimtelijke ordening is geen eerstelijnstoezichtstaak, maar richt zich vooral op provinciale belangen. Als er provinciale belangen in het geding zijn bij ontwerp-omgevingsvergunningen, ontwerpbestemmingsplannen en projectbesluiten, dan dienen wij een zienswijze in. Als gemeentelijk toezicht en handhaving voor een provinciaal belang faalt of ontoereikend is, dienen wij een verzoek tot handhaving in bij de gemeente. Het indienen van een zienswijze is vrijwel altijd afdoende.

Samenwerking
Binnen het VTH-domein werken wij naast de organisatie brede en interne afstemming, ook veel samen met andere partijen, vanwege hun bevoegdheid in een zelfde project of zaak. Dit met als doel om elkaar te versterken en om naar de samenleving “de mienskip” als een partij te acteren. Voorbeelden hiervan zijn:
– De noordelijke samenwerking met de provincies Drenthe en Groningen en de Politie Noord-Nederland.
– De samenwerking binnen het waddengebied en de hoofdvaarwegen.
– Samenwerking toezicht bij de Natura 2000-gebieden.

Speerpunten 2020

1. Integrale aanpak VTH-taken
Conform ons beleid zetten wij provincie-breed in op integrale vergunningverlening, toezicht en handhaving in goede samenwerking met onze partners. Een belangrijk deel van de uitvoering wordt door de FUMO (en voor Brzo door ODG) uitgevoerd. Dat vraagt goed opdrachtgeverschap, coördinatie en samenwerking met de uitvoerende afdelingen bij de provincie. Integraliteit brengt ook met zich mee dat in de organisatie meer aandacht zal moeten zijn voor de één loket-gedachte en het omgevingsbrede casemanagement, waarvan de reikwijdte bepaald wordt door de Wabo, de Wet natuurbescherming en de Waterwet met alle daarbij behorende AMvB’s, ministeriele regelingen en provinciale verordeningen.

2. Kwaliteit- en procescriteria
Het gewijzigde Besluit Omgevingsrecht (Bor) is op 1 juli 2017 in werking getreden. In het gewijzigde Bor zijn onderwerpen geregeld met als doel de kwaliteit van de uitvoering van de vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken) goed te regelen. Het Bor voorziet daarin onder andere door procescriteria. Procescriteria zijn werkprocessen voor het tot stand komen van een kwalitatief goede uitvoering van de VTH-taken.
Provinciale Staten hebben op 28 september 2016 de Verordening Kwaliteit Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving Omgevingsrecht provincie Fryslan 2016 vastgesteld. De kaders en uitgangspunten (Frysk Peil F1) zijn daarna door GS vastgesteld De Verordening en Frysk Peil F1 stellen regels aan ten aanzien van opleiding/kennis, werkervaring en frequentie. De landelijke set kwaliteitscriteria zijn in 2019 geactualiseerd en bijgewerkt tot een nieuwe set versie 2.2. Frysk Peil F1 wordt aangepast op de versie 2.2. van de landelijke kwalitteitscriteria en zal ter vaststelling worden voorgelegd aan GS. Het implementeren, doorontwikkelen en borgen van de gewenste kwaliteit vergt doorlopend aandacht en is een gezamenlijk speerpunt.

3. Wet natuurbescherming
De Wet natuurbescherming (Wnb) trad op 1 januari 2017 in werking en vervangt drie wetten; de Natuurbeschermingswet 1998, de Boswet en de Flora- en Faunawet. Onder deze wet valt ook het programma PAS.
Op basis van een organisatie brede en nieuwe risicoanalyse voeren wij in 2019 de VTH-taken voor deze wet uit en brengen onze prioriteiten in de samenwerking met anderen in. Dat doen wij bijvoorbeeld in de samenwerkingsplannen voor de Natura 2000-gebieden.

In 2020 werken wij onder andere aan:

• Kwaliteit en volledigheid aanvragen verbeteren;
• De gevolgen van de uitspraak van de Raad van State tav de PAS van 29 mei 2019;
• Voorlichting geven richting gemeenten, Fumo en Wetterskip ten aanzien van de Wet natuurbescherming;
• het ontwikkelen van algemeen vergunningenbeleid en –strategie voor soorten, gebieden en houtopstanden en wanneer verlenen/weigeren voor bepaalde activiteiten, bijv. evenementen, vuurwerk, drones, visserij etc.

4. Majeure risicobedrijven
Volgens het gewijzigde Besluit Omgevingsrecht (Bor, op 1 juli 2017 in werking is getreden) is Omgevingsdienst Groningen, als noordelijke Brzo omgevingsdienst, verantwoordelijk voor de uitvoering van VTH taken (Wabo en Brzo2015) bij de Friese Brzo bedrijven. In 2018 is hiervoor de gezamelijke productie- en kwaliteitsnorm “Noordelijke Maat” door de gedeputeerde staten van Noord-Nederland vastgesteld. En in 2019 is de Samenwerkingsovereenkomst tussen ODG en de provicie Fryslân vastgesteld. Hiervoor is vanaf 2019 een apart budget uit de bijdrage voor de FUMO binnen de provinciale begroting beschikbaar. In 2020 zal de uitvoering van de Noordelijke Maat en de ondersteunende processen verder worden geoptimaliseerd en zal zo veel mogelijk aangesloten worden bij landelijke projecten.

5. Landelijk (IPO) en vanuit de samenwerking VTH-overleg Fryslân wordt in 2020 onder andere (verder) gewerkt aan:

• Afvalstoffenproblematiek (IPO).
• Zeer zorgwekkende stoffen (IPO).
• Energiebesparing en VTH (IPO).
• Professioneel opdrachtgeverschap, waaronder Brzo-monitoring (IPO).
• Versterken van de Omgevingsdiensten door goed opdrachtgeverschap (IPO).
• Ontwikkeling coördinatietaak en groene regietaak provincies (IPO).
• Professionaliseren uitvoering toezicht Wet natuurbescherming (IPO).
• Implementatie functionele boa-structuur Fryslân (VTH-overleg)
• Opstellen jaar- en meerjarenagenda voor het VTH-overleg Fryslân op basis van de Omgevingsanalyse Fryslân (VTH-overleg).
• Opstellen gezamenlijk uitvoerings-en handhavingsbeleid basistaken (VTH-overleg)
• Aanpak brandveiligheid gebouwen (VTH-overleg)
• Samenwerking toezicht Natura 2000-gebieden (VTH-overleg)
• Aanpak asbestdakenverbod (VTH-overleg).